Vaka Örnekleriyle Lateks Alerjileri Sunumu

Vaka Örnekleriyle Lateks Alerjileri

Lateks

• Hevea brasiliensis kauçuk ağacının doğal öz suyu
• Bu öz suyu havayla temas edince koyulaşır.
• Bu öz suyu doğal kauçuk yapımında kullanılır.

Lateks, Amerika’da 40 binden fazla endüstri ürününde bulunur.  Yaklaşık 400 ürün medikal endüstride kullanılır.

Neden Doğal Lateks?

Doğal Lateks

• Daha esnek
• Daha dayanıklı
• Daha ucuz
• Genişleyebilen, esneyebilen
• Virüs ve bakterilere geçirgen olmaması

Sentetik Lateks

• Daha az dayanıklı
• Daha pahalı
• Virüs ve bakterilere geçirgenliği daha fazla

Prevalans

Günlük hayatta lateks içeren ürünler

• Balon
• Emzik
• Biberon ağızlığı
• Araba lastiği
• Silgi
• Göz damlalığı
• Yapıştırıcı
• Bebek bezi ve yaşlı pedi
• Prezervatif rahim içi diafram
• Oyuncak
• Raket , bisiklet, bahçe aletlerinin sapları
• Halı arkası
• Hortum
• Kablo
• Ayakkabı
• Yapay meme uçları

Sağlık sektöründe kullanılan lateks içeren ürünler

• Eldivenler
• Tansiyon aleti manşonu
• Kateter
• Steteskop boruları
• Puls oksimetre
• Oksijen maskeleri
• Endotrakeal tüp ve havayolu
• Cerrahi maske
• İdrar yolları kateterleri
• Baryumlu lavmanlar
• Lavman malzemeleri
• Branül ve damar içi tüpler , enjeksiyon yerleri
• EKG pedleri
• Dişçilikte kullanılan lastik malzemeler
• Turnikeler
• Şişe kapağı
• Solunum torbaları
• Anestezi tüplerinin parçaları
• Şırınga pistonu
• Kolostomi torbaları
• Enjeksiyon malzemeleri
• Aort içi balonlar ve kontrol sistemleri
• Ventriküloperitonal şantlar
• Tıpalar

Lateksin En Yaygın Kullanıldığı Malzeme: Eldiven

• Çeşitli eldivenlerde protein miktarları farklıdır.
• Protein içeriği <100 µg/g ise sıfır alerjeniteden bahsedilir
• Yüksek protein miktarları ile deri testi pozitifliğindeki artış paraleldir
• İdeal eldivenler pudrasız ve protein miktarı düşük olmalıdır
• FDA 1996’ da bir eldivende 50µg/g’dan daha az protein olması gerektiğini bildirmiştir.
• Ancak alerjik reaksiyon için gereken miktar halen kesin söylenememektedir.

Lateks Alerjisi

• Eldivenin protein içeriği
• Temas süresi
• Pudralı ve pudrasız oluşu
• Alerjik duyarlanma düzeyine bağlıdır.

Neden Lateks Eldiven?

Neden Pudra Kullanılıyor?

Başlangıçta talk pudra kullanılırken granulom ve adezyon yapması üzerine onun yerine mısır nişastası kullanılmaya başlandı.

• Eldiven yapışmasını engellemek
• Daha kolay giyilmesini sağlamak

Vücuda giriş yolu

• Mukoz mebranlar
• Cilde temas
• Açık yaralar
• İç organlarla temas (Cerrahi)
• İV maruziyet
• İnhalasyon (Lateks tozlarıyla)

Tanımlar

Lateks duyarlılığı: Lateks alerjenlerine deri testinin ve/veya kanda spesifik IgE’nin pozitif olması
Lateks alerjisi: Lateks duyarlılığı olan kişilerde lateksle temas sonrası ani gelişen alerjik semptomların oluşması

Lateks Alerjisi Etiyolojisi

Atopi
-Erken polen alerjisi gelişmesi lateks alerjisini artırıyor.
Latekse maruziyet
Dermatit
-Egzama cilt bariyerini bozarak lateks alerjen geçirgenliğini artırıyor.

Lateks Alerjen Proteinler

Lateks Proteinlerinin Özellikleri

Lateks İçeren Ürünler

• IgE aracılı reaksiyonla ilişkili olan doğal proteinler
• Kimyasal antioksidanlar, katkı maddeleri

Klinik Bulgular

1. İrritan kontakt dermatit (Non immünolojik)
2. Alerjik kontakt dermatit (Tip 4)
3. Kontakt ürtiker (Tip 1)
4. Rinit ve astım (Tip 1)
5. Anaflaksi (Tip 1)

Eldiven Reaksiyon Sıklığı

• İrritan kontakt dermatit: %40
• Tip 1 Lateks allerji: %33
• Tip 4 allerjik kontakt dermatit: %20
• Tip I ve Tip 4 mix: %7

Vaka 1

• 25 yaşında laboratuvar teknisyeni
• 2 aydır ellerde kızarıklık, kaşıntı, ciltte soyulma
• Alerji uzmanı konsultasyonu:

›Deri prick test: Negatif

›Serumda spesifik lateks IgE: Negatif

›Patch test: Negatif

• Tanı?

İrritan Kontakt Dermatit

• Lateks ürünleriyle gelişen en sık reaksiyon
• İmmünolojik olmayan reaksiyondur. Fiziksel nedenlere bağlıdır.
• Eldivenin temas ettiği el bölgesindeki cilt bölgesinde

›İrritasyon ve kuruma

›Kaşıntı,

›Kızarıklık

›Ağrı

• Pudralı eldivenlerin alkali pH olması en muhtemel nedendir.
• El yıkama ve deterjan kullanımının irritan etkisi de nedendir.
• Eldivene temas etme süresi şiddettin derecesini etkiler.
• Temastan sonra dakika ve saatler içinde gelişir.
• Tanı diğer tanıların, özellikle alerjik kontakt dermatit tanısı dışlanmasıyla konur.

Vaka 2

• 11 yaşında erkek hasta
• Göz çevresinde şişlik, kızarıklık, kaşıntı
• 4 gün önce görme problemi nedeniyle doktora başvuruyor. Gözlük ve temizleme solusyonu veriliyor. Gözlüğü temizledikten sonra
• gözlüğü kullanmaya başlıyor. 3-4 gün sonra gözlük takılan bölgede şişlik ve kızarıklık
• Alerji uzmanı konsultasyunu

›Deri prick test: Negatif

›Latesk spesifik Ig E: Negatif

›Patch test: Thiurama pozitif

• Tanı?

Alerjik Kontakt Dermatit

• Bu dermatit T hücre aracılı gecikmiş tipte hipersensivitedir.
• Hayatı tehtid etmezGenellikle lateks eldiven, ayakkabı, spor ekipmanı ve medikal cihazlar tarafından oluşur.
• Temastan 1-2 gün sonra gelişir.
• Bu reaksiyon lateks ürünlerin içeriğindeki antioksidanlar ve düşük molekül ağırlıklı katkı maddelerine karşı gelişir.
• Eritem ve vezikül gelişir.

Tip 4 Alerjiden Sorumlu Kimyasallar

• Thiuram bileşimi latekse kontakt dermatittin en sık nedenidir, çok sıklıkla lateks eldivenledir.
• Thiuramlar dithiokarbomatların deriveleri ve karbomat bileşikleriyle sıklıkla çapraz reaksiyon yapar.
• Isopropil-parafenilenediamin siyah lateks ürünlerine kontakt dermatitin vakalarının çoğundan sorumludur.

Vaka 3

• 15 yaşında erkek
• Koşucu
• Koşu sırasında düşüyor ve elinin üstünde hafif zedelenme ve kanama oluyor
• Antrenörün yanına gidiyor. Antrenör hemen ilk yardım çantasından eldiveni giyip yarayı temizliyor. Gazlı ped koyup bandajlıyor.
• 15-20 dakika sonra koşucunun gazlı ped bölgesinde ciddi kaşıntı kızarıklık
• Alerji uzmanı konsultasyonu

›Deri prick: Latekse pozitif

• Tanı?

Vaka 4

• 35 yaşında hemşire
• Ellerde kızarıklık, kaşıntı
• Her eldiven giydikten 15-20 dakika sonra kaşıntı, kızarıklık
• Alerji uzmanı konsültasyonu

›Deri prick: Lateks alerjisi

• Tanı?

Kontakt Ürtiker

• Lateks alerjisinin en sık erken bulgusu
• Latekse duyarlı sağlık çalışanlarının %60-80’inde ellerde kontakt ürtiker rapor edilmiştir
• Semptomlar IgE aracılıdır ve doğal lateks proteinleri nedeniyledir.

›Lateks eldiven temasından 10-15 dakika sonrasında kızarıklık, kaşıntı temas bölgesinde olur.

› Semptomlar sıklıkla yanlış olarak el yıkama ve eldiven tozlarına bağlanır.

• Kontakt ürtiker hücre aracılı kontakt dermatitle birlikte olabilir.

Vaka 5

• 35 yaşında hemşire
• 13 yıldır lateks eldiven giyiyor.
• Hapşırma, kaşıntı, elde kızarıklık, konjunktivit, nefes sıkışması gelişmesi nedeniyle lateks eldiven giymeyi bırakıyor.
• Ancak arkadaşları lateks eldiven giymeye devam ettiği için kronik nezle, burun tıkanması, sinüzit, nefes sıkışması devam ettiği için işten ayrılmak zorunda kalıyor
• Alerji uzmanı konsültasyonu

›Deri prick ve serumda spesifik lateks IgE pozitif

• Tanı?

Rinit ve Astım

• Kuru tozlu eldivenlerdeki lateks alerjeni içeren partiküller latekse duyarlı kişilerde astım ve rinite yol açabilir.
• Bu reaksiyonlar sadece sağlık çalışanlarında değil aynı zamanda lateks eldiven endüstrisi çalışanlarında da görülür.

Vaka 6

• 25 yaşında kadın hasta
• 13 yıldır allerjik nezle
• 5 defa cerrahi operasyon öyküsü
• Son operasyon sırasında sebebi açıklanamayan anaflaksi öyküsü
• Squash oynuyor. Maç sonrası 10 dakika içinde ellerde şişme, yüz ve göz kapaklarında şişlik ve elde kaşıntı gelişiyor. Kısa süre içinde şuuru kayboluyor
• Hastanede tedavi ediliyor
• Lateks allerjisi düşünülüyor. Squash sapı lateks içerdiği tespit ediliyor.
• Alerji uzmanı konsültasyonu:

-1,5 ay sonra yapılan deri prick ve  serum spesifik IgE: lateks alerjisi

• Tanı?

Anafilaksi

• Latekse duyarlı kişiler anafilaksi görülebilir;

›lateks mesane katateri, kondomlar, baryum için kullanılan latex balon kateteri, intra abdominal cerrahi sırasında, çocuk doğurma, veya diş cerrahisinde görüldüğü bildirilmiş.

• Anafilaksi oyuncak balonlar, lateks saplı raketler tetikleyebilir.
• Fetal lateksin oluşturduğu anafilaksiye lateks balon rektal katater,
• Üretral katater ve lateks içeren saç yapıştırıcıları katkıda bulunabilir.

Lateks alerjisinde tip 1 reaksiyonların evreleri

Evre 1: Lokal ürtiker

Evre 2: Anjiyoödemle birlikte yaygın ürtiker

Evre 3: Astımla birlikte ürtiker, göz, burunda kaşıntı, GIS semptomları

Evre 4: Anafilaksiyle birlikte ürtiker

Evre 5: Kronik astım ve devamlı akciğer hasarı

Vaka 7

• 5 yaşında erkek çocuk
• Antenatal tanılı lumbar myelomeningosel ve hidrosefalisi nedeniyle normal bir hastanede vajinal yolla doğmuş.
• Doğum sonrası üniversite hastanesinde spinal defekt tamiri ve ventriküloperitonal şant yapılmış.
• Mesane disfonksiyonu nedeniyle aralıklı mesane katateri uygulandı.
• 2 yaşında 3 gün  letarjı ve kusma ile hastaneye opistotonus pozisyonunda başvuru
• MR da şantın tıkandığı görülüp acil olarak cerrahi müdahale
• Postoperatif ekstubasyon sonrası oksijen ihtiyacı , hışıltı ve dudakta anjiyoödem mevcuttu.
• Alerji uzmanı konsültasyonu

›Cilt prick testi (5 mm endurasyon)

›Cerrahi eldivenle pric to prick test (6 mm endurasyon) ,

›Lateks spesifik IgE 11 kU/l bulundu

• Tanı: Lateks alerji

Lateks alerjisi risk faktörleri

• Multipli  idrar yolları işlemleri
• Multipli rektal prolapsus işlemleri
• Kan donörleri
• Atopik hastalar (Allerjik nezle, astım, egzema)
• Mesleki maruziyet
• Serebral palsi, Mental retardasyon, Quadraplaji
• Spina bifida’lı çocuklar
• Çocukluğun erken dönemlerinde sık ameliyat geçiren hastalar
• Meyve ve sebze alerjisi olanlar (kivi, muz, avokado, ananas, mango, kestane, badem, patates, kereviz)
• Genetik (IL-13 ve IL-18 promoter polimorfizmi, HLA-DQ8-DR4)

Mesleksel riskler

• Sağlık çalışanları
• Diş doktorları
• Lateks ürünleri çalışanları
• Gıda işleyicileri
• Güvenlik personeli
• Sera çalışanları
• İnşaat çalışanları
• Kuaförler
• Spina bifida ve lateks alerjisi
• Spina bifidalıla lateks allerjisi gelişmesi bakımından yüksek risklidir.
• Spina bifidalı ve hidrosefalili çocuklar  cerrahi, mesane kataterizasyonu ve diğer medikal girişimlere sıklıkla maruz kalırlar.
• Bunun sebebi erken mukozal maruziyet ve ilk yıllarda sık maruziyettir.
• Spina bifidalı hastalarda lateks alerjisine genetik yatkınlık  vardır

Vaka 8

• Aile pikniğe gidiyor.
• Kiviye alerjisi olan küçük bir çocuğu var.
• Pikniğin 1 saati içinde kiviye alerjik çocuk iyiyken başında 5 cm lik kesik oluştu.
• Hemen acile götürüldü ve plastik cerrahi uzmanı tarafından eldivenle kanaması devam eden kesi muayene edildi.
• 15 dakika içinde yüz, kol ve bacakta ürtiker gelişti.
• Kanama basıyla durdu. Dudakta şişme , solunum sıkıntısı ve yüzde ödem yoktu.
• Antihistaminik verildi ve 15-20 dakika içinde ürtiker düzeldi.
• Alerji uzmanı konsültasyonu

›Deri prick: lateks allerjisi

›Cerrahi müdahale için lateks free eldiven önerisi

Besinlerle çapraz reaksiyon

• Lateksteki  hevein protein ile  çeşitli bitkilerdeki hevein proteine benzer klas 1 endokitinaz ile çapraz reaksiyon vardır.
• Lateks allerjisi olan bir kişi lateksle temas edince hafif allerjik reaksiyon  gelişirse ve sonrasında  çapraz reaksiyon yapan besinler alınırsa 5 ile 30 dakika içinde yeni reaksiyonlar görülebilir.
• Oral dokuda irritasyon, kaşıntı, dil ve dudakta şişme

Çapraz reaksiyon yapan besinler

• Sık çapraz reaksiyon

›Kivi, avokado, muz, kereviz, kestane, armut

• Daha az sıklıkla çapraz reaksiyon

›Kayısı, karabuğday, kiraz, incir, üzüm, mango, nektarin, papaya, şeftali, fıstık ananas, erik, portakal, ceviz, kivi, patates, kavun ve domates

›Meyvelere alerjik olanlarda lateks alerji sıklığı: %11

›Lateks alerjisi olanlarda meyve alerji sıklığı: %35

Lateks besin çapraz reaksiyonları

Tanı

• Riskli kişilerin tespiti
• Dikkatli öykü
• Alerji uzmanı konsültasyonu

-Prick test

-Patch test

-İntradermal test

-Spesiifik ıgE

-Uygulama testi

Öykü

Lateks maruziyet sonrası;

›Gözde irritasyon

›Hapşırma

›Nezle

›Hışıltı

›Kaşıntı ve/veya ürtiker

• Diş girişimi
• Gıda alerjisi

Anket

• Lateks ürünlerine alerjiniz var mı?
• Lateks eldivenleriyle kaşıntı gelişti mi?
• Evde veya işte lateks maruziyeti sonrasında öksürük, nefes sıkışması, hışıltı, kaşıntı şimdiye kadar oldu mu?
• Diş doktoru sonrası ağızda şişme veya kaşıntı oldu mu?
• Şimdiye kadar hiç muz, kivi kiraz domates, patates gibi meyve veya sebze  yediğinizde veya eline aldığınızda dudakta veya boğazda kaşıntı, dudakta şişme veya kızarıklık gibi reaksiyon gelişti mi?
• Düzenli olarak lateks ürünlerine maruz kalıyor musunuz?
• Hangi lateks ürünleri ile karşılaşıyorsunuz?
• Size şimdiye kadar hangi cerrahi  operasyon yapıldı?

Fizik Muayene

• Egzama varlığı (özellikle eller)
• Prick test
• Tip 1 duyarlık tanısı için kullanılır
• Bu testin yapılması latex ekstresi damlatılması ile yapılır.
• Anaflaksiden 4-6 hafta sonra yapılmalıdır
• Bazı hastalarda sistemik reaksiyonlar gelişebilir.
• Sadece çocuk alerji uzmanları yapmalıdır.

Patch test

• Bu test alerjik kontakt dermatit için kullanılır.
• İmmünojenik kauçuk kimyasallarla patch test kişinin cildine 48 ile 96 saat arası uygulanır
• Standart tekniklerle yorumlanır.

İntradermal test

• Tip 1 allerji tanısında kullanılır.

›100 mcg/ml konsantrasyon ile latex allerjisi için doğru pozitif yanıt %95 ve latex allerjisi olmayanlarda %100 doğru negatif cevap alınır.

›1 mg/ml konsantrasyon ile latex allerjisi olanda %100 yanıt ve olmayanda %96 negatif cevap alınır.

Spesifik IgE test

• Tanıda önemli

›Yoğun cilt lezyonları

›Antihistaminik alanlar

›En son kliniği anafilaksi olanlar

• Tanıda önemlidir
• Negatif çıkması tanıyı dışlatmaz (Cilt testi pozitif olanların %50 ile 90 nında spesifik IgE pozitif saptanmıştır)
• Yalancı negatiflik %25
• Yalancı pozitif sonuç (çapraz reaksiyon)

Kullanma test

• Test negatif ancak semptomlar lateks alerjiyi düşündürüyorsa
• Lateks eldiven parmak ucu kesilir ve suyla nemlendirilir parmak üstünde 15 dakika beklenir
• Cevap negatifse parmak ucu parmağa geçirilir ve 15 dakika tutulur
• 30 dakika sonunda yine negatif sonuç alınırsa eldiven tamamen giyilerek test yapılır.

Lateks inhalasyon provokasyon test

• Sadece araştırma merkezlerinde yapılır
• Solunumsal semptomlar varsa ve deri prick ve spesifik lateks IgE negatifse yapılır.
• Serum triptaz
• Anaflaksi gelişen hastalarda 30 dakika sonrasında yükselir. 6 saate kadar yüksek kalır

›Triptaz >13ng/ml

›Beta tritaz >1 ng/ml (Daha spesifik) Mast hücrelerinde bulunur, hipotansiyon seviyesiyle korele

›24 saatlik idrarda histamin (spesifik değil)

Tedavi

• Kaçınma ve eğitim
• Farmakolojik tedavi
• Dezentizasyon
• İmmunoterapi
• Anti ıgE tedavi
• Farmakolojik proflaksi

Kaçınma ve Eğitim

• Lateksli ortamda çalışanların eğitimi
• Ortamda lateks içermeyen ortam hazırlama
• lateks alerjili hastaların başına “LATEKS ALERJİLİ HASTA” yazısı
• Riskli hastaların lateks free ortamda lateks free eldiven ve ekipmanlarla muayenesi ve takibi
• Lateks free acil çantası acil, servis ve ambulanslarda bulundurulması

Lateks alerjisi olanların eğitimi

• Lateks içermeyen ürünlerin eğitimi
• Acil eylem planı
• Epipen otoenjektör kullanımı
• Lateks alerji bileziği takılmalı

Lateks alternatifleri

• Eldiven için Alternatif materyaller
• PVC (vinil):Koruyuculuğu az, çabuk yırtılıyor
• Nitril: Koruyuculuğu iyi, pahalı
• Neoprene: Pahalı, ıslak yüzeyde kaygan
• Sentetik polyisoprene: Latekse benzer, pahalı, kolay elde edilemiyor
• Styrene block copolymer: Elastisitesi az, tip I allerjiye yol açıyor, kimyasal maddelere direnci iyi değil
• Poliüretan: Kuvvetli, rahat giyilemiyor, pahalı

Tip I ve tip IV allerjiye yol açabiliyor!

Lateks alerjisinde önlem

• Primer proflaksi lateks duyarlanmasıi gelişmeden önlenmesi

›Primer proflaksi ile lateks alerji belirgin ölçüde azaldığı bir çalışma rapor edilmiştir.

• Sekonder proflaksi: Lateks duyarlılığı gelişmiş hastada  evde lateks maruziyeti azaltılmalıdır. Özellikle şunt operasyonu yapılan vakalarda.

Uygun ameliyathane

• Riskli hastalar belirlenmeli
• Lateks alerjisi kesin hasta mutlak olarak lateksten korunmalı
• Mümkünse elektif cerrahi için günün ilk vakası olarak alınmalı
• ‘Lateks alerjisi’ uyarı yazısı ameliyathaneye asılmalı, odaya girecek herkes üstündekileri değiştirip iyice yıkanmalı
• Kullanılacak bütün alet/araç-gereçler gözden geçirilmeli
• Lateks içeren ürün kullanılacaksa
• Lokal bariyer kullan
• Pamuklu astar kullan
• Eldiven ve diğer latex ürününe temas kullanımından hemen sonra suyla elini yıka,
• Deterjan, alkol, formaldehid, antimikrobiyal ajanların kullanımın engellenmesi, bunlar genelde el yıkamada kullanılır ve latex duyarlılığını artırır.
• Petrol temelli olmayan nemlendirici ajanlar kullanımı özellikle yaralı veya hasarlı cilt bölgesine
• Lateksin mukoz membranlarına temasının engellenmesi
• Gerekmedikçe latex eldiven kullanmamak,

Dezentizasyon

• 5 sağlık çalışanında yapılan bir çalışmada

›Latekse maruziyet süreleri artıralarak

›1 yıl sonunda her iki elde 1  saat eldiven giyilebilmiş.

›Lateks spesifik IgE  seviyesi azalmış

›Yan etki görülmemiş

›Başarılı bulan çalışmalar yanında rutin kullanımda değil yeni çalışmalara ihtiyaç var

Subkutan İmmünoterapi

• Başarılı bulan çalışmalara rağmen sistemik ve lokal yan etkilerin sıklığından dolayı rutin uygulamada yok. Yeni çalışmalara ihtiyaç var

›%40 lakal reaksiyon

›%15 ürtiker ve rinit

›%1 Anaflaksi

Sublingual İmmünoterapi

• Başarılı bulan çalışmalara rağmen sistemik ve lokal yan etkilerin sıklığından dolayı rutin uygulamada yok. Yeni çalışmalara ihtiyaç var

%25 yan etki

%10 tedavi gerekmiş

%1 anaflaksi

Yeni immünoterapi modelleri

• Rekombinant allerjen spesifik immunoterapi: Deneme aşamasında
• Peptid immunoterapi: Deneme aşamasında

Anti IgE tedavisi

• 16 hafta Anti IgE tedavi çift kör kontrollü çalışmada  sağlık çalışanlarındaki lateks alerjili çocuklarda etkili olduğu rapor edilmiştir.

Farmakolojik proflaksi

• Lateks alerjisi olanları cerrahi işlem öncesi medikal proflaksi

›Antihistaminik

›Anti H2

›Steroid

• Tavsiye edilmez.

›Mast hücre ve bazofil duyarlılığını değiştirmez

›Anaflaksinin erken semptomlarını gizleyip ciddi anaflaksiye neden olabilir

Lateks alerjili hastalar

• Hasta lateks alerjisi konusunda eğitilmeli (bilezik, maruziyet, besinler, ürün bilgisi, alternatifler)
• Hastanın yatağının başucuna ‘lateks alerjik’ yazısı asılmalı.
• Acil eylem planı verilmeli

İrritan dermatit tedavisi

• İrrtan maddeler kaldırılır, sabun ve suyla temas bölgesinin yıkanması,
• İnflamatuar cevap azaltılması için lokal kortikosteroid uygulama
• Suyla temas sonrası nemlendirici kullanması
• Geceleri nemlendirici krem kullanılması