Vaka Örnekleriyle Lateks Alerjileri Sunumu

Vaka Örnekleriyle Lateks Alerjileri

Lateks

Hevea brasiliensis kauçuk ağacının doğal öz suyu
Bu öz suyu havayla temas edince koyulaşır.
Bu öz suyu doğal kauçuk yapımında kullanılır.

Lateks, Amerika’da 40 binden fazla endüstri ürününde bulunur. Yaklaşık 400 ürün medikal endüstride kullanılır.

Neden Doğal Lateks?

Doğal Lateks

Daha esnek
Daha dayanıklı
Daha ucuz
Genişleyebilen, esneyebilen
Virüs ve bakterilere geçirgen olmaması

Sentetik Lateks

Daha az dayanıklı
Daha pahalı
Virüs ve bakterilere geçirgenliği daha fazla

Prevalans

Günlük hayatta lateks içeren ürünler

Balon
Emzik
Biberon ağızlığı
Araba lastiği
Silgi
Göz damlalığı
Yapıştırıcı
Bebek bezi ve yaşlı pedi
Prezervatif rahim içi diafram
Oyuncak
Raket , bisiklet, bahçe aletlerinin sapları
Halı arkası
Hortum
Kablo
Ayakkabı
Yapay meme uçları

Sağlık sektöründe kullanılan lateks içeren ürünler

Eldivenler
Tansiyon aleti manşonu
Kateter
Steteskop boruları
Puls oksimetre
Oksijen maskeleri
Endotrakeal tüp ve havayolu
Cerrahi maske
İdrar yolları kateterleri
Baryumlu lavmanlar
Lavman malzemeleri
Branül ve damar içi tüpler , enjeksiyon yerleri
EKG pedleri
Dişçilikte kullanılan lastik malzemeler
Turnikeler
Şişe kapağı
Solunum torbaları
Anestezi tüplerinin parçaları
Şırınga pistonu
Kolostomi torbaları
Enjeksiyon malzemeleri
Aort içi balonlar ve kontrol sistemleri
Ventriküloperitonal şantlar
Tıpalar

Lateksin En Yaygın Kullanıldığı Malzeme: Eldiven

Çeşitli eldivenlerde protein miktarları farklıdır.
Protein içeriği <100 µg/g ise sıfır alerjeniteden bahsedilir
Yüksek protein miktarları ile deri testi pozitifliğindeki artış paraleldir
İdeal eldivenler pudrasız ve protein miktarı düşük olmalıdır
FDA 1996’ da bir eldivende 50µg/g’dan daha az protein olması gerektiğini bildirmiştir.
Ancak alerjik reaksiyon için gereken miktar halen kesin söylenememektedir.

Lateks Alerjisi

Eldivenin protein içeriği
Temas süresi
Pudralı ve pudrasız oluşu
Alerjik duyarlanma düzeyine bağlıdır.

Neden Lateks Eldiven?

Neden Pudra Kullanılıyor?

Başlangıçta talk pudra kullanılırken granulom ve adezyon yapması üzerine onun yerine mısır nişastası kullanılmaya başlandı.

Eldiven yapışmasını engellemek
Daha kolay giyilmesini sağlamak

Vücuda giriş yolu

Mukoz mebranlar
Cilde temas
Açık yaralar
İç organlarla temas (Cerrahi)
İV maruziyet
İnhalasyon (Lateks tozlarıyla)

Tanımlar

Lateks duyarlılığı: Lateks alerjenlerine deri testinin ve/veya kanda spesifik IgE’nin pozitif olması
Lateks alerjisi: Lateks duyarlılığı olan kişilerde lateksle temas sonrası ani gelişen alerjik semptomların oluşması

Lateks Alerjisi Etiyolojisi

Atopi
-Erken polen alerjisi gelişmesi lateks alerjisini artırıyor.
Latekse maruziyet
Dermatit
-Egzama cilt bariyerini bozarak lateks alerjen geçirgenliğini artırıyor.

Lateks Alerjen Proteinler

Lateks Proteinlerinin Özellikleri

Lateks İçeren Ürünler

IgE aracılı reaksiyonla ilişkili olan doğal proteinler
Kimyasal antioksidanlar, katkı maddeleri

Klinik Bulgular

İrritan kontakt dermatit (Non immünolojik)
Alerjik kontakt dermatit (Tip 4)
Kontakt ürtiker (Tip 1)
Rinit ve astım (Tip 1)
Anaflaksi (Tip 1)

Eldiven Reaksiyon Sıklığı

İrritan kontakt dermatit: %40
Tip 1 Lateks allerji: %33
Tip 4 allerjik kontakt dermatit: %20
Tip I ve Tip 4 mix: %7

Vaka 1

25 yaşında laboratuvar teknisyeni
2 aydır ellerde kızarıklık, kaşıntı, ciltte soyulma
Alerji uzmanı konsultasyonu:

›Deri prick test: Negatif

›Serumda spesifik lateks IgE: Negatif

›Patch test: Negatif

Tanı?

İrritan Kontakt Dermatit

Lateks ürünleriyle gelişen en sık reaksiyon
İmmünolojik olmayan reaksiyondur. Fiziksel nedenlere bağlıdır.
Eldivenin temas ettiği el bölgesindeki cilt bölgesinde

›İrritasyon ve kuruma

›Kaşıntı,

›Kızarıklık

›Ağrı

Pudralı eldivenlerin alkali pH olması en muhtemel nedendir.
El yıkama ve deterjan kullanımının irritan etkisi de nedendir.
Eldivene temas etme süresi şiddettin derecesini etkiler.
Temastan sonra dakika ve saatler içinde gelişir.
Tanı diğer tanıların, özellikle alerjik kontakt dermatit tanısı dışlanmasıyla konur.

Vaka 2

11 yaşında erkek hasta
Göz çevresinde şişlik, kızarıklık, kaşıntı
4 gün önce görme problemi nedeniyle doktora başvuruyor. Gözlük ve temizleme solusyonu veriliyor. Gözlüğü temizledikten sonra
gözlüğü kullanmaya başlıyor. 3-4 gün sonra gözlük takılan bölgede şişlik ve kızarıklık
Alerji uzmanı konsultasyunu

›Deri prick test: Negatif

›Latesk spesifik Ig E: Negatif

›Patch test: Thiurama pozitif

Tanı?

Alerjik Kontakt Dermatit

Bu dermatit T hücre aracılı gecikmiş tipte hipersensivitedir.
Hayatı tehtid etmezGenellikle lateks eldiven, ayakkabı, spor ekipmanı ve medikal cihazlar tarafından oluşur.
Temastan 1-2 gün sonra gelişir.
Bu reaksiyon lateks ürünlerin içeriğindeki antioksidanlar ve düşük molekül ağırlıklı katkı maddelerine karşı gelişir.
Eritem ve vezikül gelişir.

Tip 4 Alerjiden Sorumlu Kimyasallar

Thiuram bileşimi latekse kontakt dermatittin en sık nedenidir, çok sıklıkla lateks eldivenledir.
Thiuramlar dithiokarbomatların deriveleri ve karbomat bileşikleriyle sıklıkla çapraz reaksiyon yapar.
Isopropil-parafenilenediamin siyah lateks ürünlerine kontakt dermatitin vakalarının çoğundan sorumludur.

Vaka 3

15 yaşında erkek
Koşucu
Koşu sırasında düşüyor ve elinin üstünde hafif zedelenme ve kanama oluyor
Antrenörün yanına gidiyor. Antrenör hemen ilk yardım çantasından eldiveni giyip yarayı temizliyor. Gazlı ped koyup bandajlıyor.
15-20 dakika sonra koşucunun gazlı ped bölgesinde ciddi kaşıntı kızarıklık
Alerji uzmanı konsultasyonu

›Deri prick: Latekse pozitif

Tanı?

Vaka 4

35 yaşında hemşire
Ellerde kızarıklık, kaşıntı
Her eldiven giydikten 15-20 dakika sonra kaşıntı, kızarıklık
Alerji uzmanı konsültasyonu

›Deri prick: Lateks alerjisi

Tanı?

Kontakt Ürtiker

Lateks alerjisinin en sık erken bulgusu
Latekse duyarlı sağlık çalışanlarının %60-80’inde ellerde kontakt ürtiker rapor edilmiştir
Semptomlar IgE aracılıdır ve doğal lateks proteinleri nedeniyledir.

›Lateks eldiven temasından 10-15 dakika sonrasında kızarıklık, kaşıntı temas bölgesinde olur.

› Semptomlar sıklıkla yanlış olarak el yıkama ve eldiven tozlarına bağlanır.

Kontakt ürtiker hücre aracılı kontakt dermatitle birlikte olabilir.

Vaka 5

35 yaşında hemşire
13 yıldır lateks eldiven giyiyor.
Hapşırma, kaşıntı, elde kızarıklık, konjunktivit, nefes sıkışması gelişmesi nedeniyle lateks eldiven giymeyi bırakıyor.
Ancak arkadaşları lateks eldiven giymeye devam ettiği için kronik nezle, burun tıkanması, sinüzit, nefes sıkışması devam ettiği için işten ayrılmak zorunda kalıyor
Alerji uzmanı konsültasyonu

›Deri prick ve serumda spesifik lateks IgE pozitif

Tanı?

Rinit ve Astım

Kuru tozlu eldivenlerdeki lateks alerjeni içeren partiküller latekse duyarlı kişilerde astım ve rinite yol açabilir.
Bu reaksiyonlar sadece sağlık çalışanlarında değil aynı zamanda lateks eldiven endüstrisi çalışanlarında da görülür.

Vaka 6

25 yaşında kadın hasta
13 yıldır allerjik nezle
5 defa cerrahi operasyon öyküsü
Son operasyon sırasında sebebi açıklanamayan anaflaksi öyküsü
Squash oynuyor. Maç sonrası 10 dakika içinde ellerde şişme, yüz ve göz kapaklarında şişlik ve elde kaşıntı gelişiyor. Kısa süre içinde şuuru kayboluyor
Hastanede tedavi ediliyor
Lateks allerjisi düşünülüyor. Squash sapı lateks içerdiği tespit ediliyor.
Alerji uzmanı konsültasyonu:

-1,5 ay sonra yapılan deri prick ve serum spesifik IgE: lateks alerjisi

Tanı?

Anafilaksi

Latekse duyarlı kişiler anafilaksi görülebilir;

›lateks mesane katateri, kondomlar, baryum için kullanılan latex balon kateteri, intra abdominal cerrahi sırasında, çocuk doğurma, veya diş cerrahisinde görüldüğü bildirilmiş.

Anafilaksi oyuncak balonlar, lateks saplı raketler tetikleyebilir.
Fetal lateksin oluşturduğu anafilaksiye lateks balon rektal katater,
Üretral katater ve lateks içeren saç yapıştırıcıları katkıda bulunabilir.

Lateks alerjisinde tip 1 reaksiyonların evreleri

Evre 1: Lokal ürtiker

Evre 2: Anjiyoödemle birlikte yaygın ürtiker

Evre 3: Astımla birlikte ürtiker, göz, burunda kaşıntı, GIS semptomları

Evre 4: Anafilaksiyle birlikte ürtiker

Evre 5: Kronik astım ve devamlı akciğer hasarı

Vaka 7

5 yaşında erkek çocuk
Antenatal tanılı lumbar myelomeningosel ve hidrosefalisi nedeniyle normal bir hastanede vajinal yolla doğmuş.
Doğum sonrası üniversite hastanesinde spinal defekt tamiri ve ventriküloperitonal şant yapılmış.
Mesane disfonksiyonu nedeniyle aralıklı mesane katateri uygulandı.
2 yaşında 3 gün letarjı ve kusma ile hastaneye opistotonus pozisyonunda başvuru
MR da şantın tıkandığı görülüp acil olarak cerrahi müdahale
Postoperatif ekstubasyon sonrası oksijen ihtiyacı , hışıltı ve dudakta anjiyoödem mevcuttu.
Alerji uzmanı konsültasyonu

›Cilt prick testi (5 mm endurasyon)

›Cerrahi eldivenle pric to prick test (6 mm endurasyon) ,

›Lateks spesifik IgE 11 kU/l bulundu

Tanı: Lateks alerji

Lateks alerjisi risk faktörleri

Multipli idrar yolları işlemleri
Multipli rektal prolapsus işlemleri
Kan donörleri
Atopik hastalar (Allerjik nezle, astım, egzema)
Mesleki maruziyet
Serebral palsi, Mental retardasyon, Quadraplaji
Spina bifida’lı çocuklar
Çocukluğun erken dönemlerinde sık ameliyat geçiren hastalar
Meyve ve sebze alerjisi olanlar (kivi, muz, avokado, ananas, mango, kestane, badem, patates, kereviz)
Genetik (IL-13 ve IL-18 promoter polimorfizmi, HLA-DQ8-DR4)

Mesleksel riskler

Sağlık çalışanları
Diş doktorları
Lateks ürünleri çalışanları
Gıda işleyicileri
Güvenlik personeli
Sera çalışanları
İnşaat çalışanları
Kuaförler
Spina bifida ve lateks alerjisi
Spina bifidalıla lateks allerjisi gelişmesi bakımından yüksek risklidir.
Spina bifidalı ve hidrosefalili çocuklar cerrahi, mesane kataterizasyonu ve diğer medikal girişimlere sıklıkla maruz kalırlar.
Bunun sebebi erken mukozal maruziyet ve ilk yıllarda sık maruziyettir.
Spina bifidalı hastalarda lateks alerjisine genetik yatkınlık vardır

Vaka 8

Aile pikniğe gidiyor.
Kiviye alerjisi olan küçük bir çocuğu var.
Pikniğin 1 saati içinde kiviye alerjik çocuk iyiyken başında 5 cm lik kesik oluştu.
Hemen acile götürüldü ve plastik cerrahi uzmanı tarafından eldivenle kanaması devam eden kesi muayene edildi.
15 dakika içinde yüz, kol ve bacakta ürtiker gelişti.
Kanama basıyla durdu. Dudakta şişme , solunum sıkıntısı ve yüzde ödem yoktu.
Antihistaminik verildi ve 15-20 dakika içinde ürtiker düzeldi.
Alerji uzmanı konsültasyonu

›Deri prick: lateks allerjisi

›Cerrahi müdahale için lateks free eldiven önerisi

Besinlerle çapraz reaksiyon

Lateksteki hevein protein ile çeşitli bitkilerdeki hevein proteine benzer klas 1 endokitinaz ile çapraz reaksiyon vardır.
Lateks allerjisi olan bir kişi lateksle temas edince hafif allerjik reaksiyon gelişirse ve sonrasında çapraz reaksiyon yapan besinler alınırsa 5 ile 30 dakika içinde yeni reaksiyonlar görülebilir.
Oral dokuda irritasyon, kaşıntı, dil ve dudakta şişme

Çapraz reaksiyon yapan besinler

Sık çapraz reaksiyon

›Kivi, avokado, muz, kereviz, kestane, armut

Daha az sıklıkla çapraz reaksiyon

›Kayısı, karabuğday, kiraz, incir, üzüm, mango, nektarin, papaya, şeftali, fıstık ananas, erik, portakal, ceviz, kivi, patates, kavun ve domates

›Meyvelere alerjik olanlarda lateks alerji sıklığı: %11

›Lateks alerjisi olanlarda meyve alerji sıklığı: %35

Lateks besin çapraz reaksiyonları

Tanı

Riskli kişilerin tespiti
Dikkatli öykü
Alerji uzmanı konsültasyonu

-Prick test

-Patch test

-İntradermal test

-Spesiifik ıgE

-Uygulama testi

Öykü

Lateks maruziyet sonrası;

›Gözde irritasyon

›Hapşırma

›Nezle

›Hışıltı

›Kaşıntı ve/veya ürtiker

Diş girişimi
Gıda alerjisi

Anket

Lateks ürünlerine alerjiniz var mı?
Lateks eldivenleriyle kaşıntı gelişti mi?
Evde veya işte lateks maruziyeti sonrasında öksürük, nefes sıkışması, hışıltı, kaşıntı şimdiye kadar oldu mu?
Diş doktoru sonrası ağızda şişme veya kaşıntı oldu mu?
Şimdiye kadar hiç muz, kivi kiraz domates, patates gibi meyve veya sebze yediğinizde veya eline aldığınızda dudakta veya boğazda kaşıntı, dudakta şişme veya kızarıklık gibi reaksiyon gelişti mi?
Düzenli olarak lateks ürünlerine maruz kalıyor musunuz?
Hangi lateks ürünleri ile karşılaşıyorsunuz?
Size şimdiye kadar hangi cerrahi operasyon yapıldı?

Fizik Muayene

Egzama varlığı (özellikle eller)
Prick test
Tip 1 duyarlık tanısı için kullanılır
Bu testin yapılması latex ekstresi damlatılması ile yapılır.
Anaflaksiden 4-6 hafta sonra yapılmalıdır
Bazı hastalarda sistemik reaksiyonlar gelişebilir.
Sadece çocuk alerji uzmanları yapmalıdır.

Patch test

Bu test alerjik kontakt dermatit için kullanılır.
İmmünojenik kauçuk kimyasallarla patch test kişinin cildine 48 ile 96 saat arası uygulanır
Standart tekniklerle yorumlanır.

İntradermal test

Tip 1 allerji tanısında kullanılır.

›100 mcg/ml konsantrasyon ile latex allerjisi için doğru pozitif yanıt %95 ve latex allerjisi olmayanlarda %100 doğru negatif cevap alınır.

›1 mg/ml konsantrasyon ile latex allerjisi olanda %100 yanıt ve olmayanda %96 negatif cevap alınır.

Spesifik IgE test

Tanıda önemli

›Yoğun cilt lezyonları

›Antihistaminik alanlar

›En son kliniği anafilaksi olanlar

Tanıda önemlidir
Negatif çıkması tanıyı dışlatmaz (Cilt testi pozitif olanların %50 ile 90 nında spesifik IgE pozitif saptanmıştır)
Yalancı negatiflik %25
Yalancı pozitif sonuç (çapraz reaksiyon)

Kullanma test

Test negatif ancak semptomlar lateks alerjiyi düşündürüyorsa
Lateks eldiven parmak ucu kesilir ve suyla nemlendirilir parmak üstünde 15 dakika beklenir
Cevap negatifse parmak ucu parmağa geçirilir ve 15 dakika tutulur
30 dakika sonunda yine negatif sonuç alınırsa eldiven tamamen giyilerek test yapılır.

Lateks inhalasyon provokasyon test

Sadece araştırma merkezlerinde yapılır
Solunumsal semptomlar varsa ve deri prick ve spesifik lateks IgE negatifse yapılır.
Serum triptaz
Anaflaksi gelişen hastalarda 30 dakika sonrasında yükselir. 6 saate kadar yüksek kalır

›Triptaz >13ng/ml

›Beta tritaz >1 ng/ml (Daha spesifik) Mast hücrelerinde bulunur, hipotansiyon seviyesiyle korele

›24 saatlik idrarda histamin (spesifik değil)

Tedavi

Kaçınma ve eğitim
Farmakolojik tedavi
Dezentizasyon
İmmunoterapi
Anti ıgE tedavi
Farmakolojik proflaksi

Kaçınma ve Eğitim

Lateksli ortamda çalışanların eğitimi
Ortamda lateks içermeyen ortam hazırlama
lateks alerjili hastaların başına “LATEKS ALERJİLİ HASTA” yazısı
Riskli hastaların lateks free ortamda lateks free eldiven ve ekipmanlarla muayenesi ve takibi
Lateks free acil çantası acil, servis ve ambulanslarda bulundurulması

Lateks alerjisi olanların eğitimi

Lateks içermeyen ürünlerin eğitimi
Acil eylem planı
Epipen otoenjektör kullanımı
Lateks alerji bileziği takılmalı

Lateks alternatifleri

Eldiven için Alternatif materyaller
PVC (vinil):Koruyuculuğu az, çabuk yırtılıyor
Nitril: Koruyuculuğu iyi, pahalı
Neoprene: Pahalı, ıslak yüzeyde kaygan
Sentetik polyisoprene: Latekse benzer, pahalı, kolay elde edilemiyor
Styrene block copolymer: Elastisitesi az, tip I allerjiye yol açıyor, kimyasal maddelere direnci iyi değil
Poliüretan: Kuvvetli, rahat giyilemiyor, pahalı

Tip I ve tip IV allerjiye yol açabiliyor!

Lateks alerjisinde önlem

Primer proflaksi lateks duyarlanmasıi gelişmeden önlenmesi

›Primer proflaksi ile lateks alerji belirgin ölçüde azaldığı bir çalışma rapor edilmiştir.

Sekonder proflaksi: Lateks duyarlılığı gelişmiş hastada evde lateks maruziyeti azaltılmalıdır. Özellikle şunt operasyonu yapılan vakalarda.

Uygun ameliyathane

Riskli hastalar belirlenmeli
Lateks alerjisi kesin hasta mutlak olarak lateksten korunmalı
Mümkünse elektif cerrahi için günün ilk vakası olarak alınmalı
‘Lateks alerjisi’ uyarı yazısı ameliyathaneye asılmalı, odaya girecek herkes üstündekileri değiştirip iyice yıkanmalı
Kullanılacak bütün alet/araç-gereçler gözden geçirilmeli
Lateks içeren ürün kullanılacaksa
Lokal bariyer kullan
Pamuklu astar kullan
Eldiven ve diğer latex ürününe temas kullanımından hemen sonra suyla elini yıka,
Deterjan, alkol, formaldehid, antimikrobiyal ajanların kullanımın engellenmesi, bunlar genelde el yıkamada kullanılır ve latex duyarlılığını artırır.
Petrol temelli olmayan nemlendirici ajanlar kullanımı özellikle yaralı veya hasarlı cilt bölgesine
Lateksin mukoz membranlarına temasının engellenmesi
Gerekmedikçe latex eldiven kullanmamak,

Dezentizasyon

5 sağlık çalışanında yapılan bir çalışmada

›Latekse maruziyet süreleri artıralarak

›1 yıl sonunda her iki elde 1 saat eldiven giyilebilmiş.

›Lateks spesifik IgE seviyesi azalmış

›Yan etki görülmemiş

›Başarılı bulan çalışmalar yanında rutin kullanımda değil yeni çalışmalara ihtiyaç var

Subkutan İmmünoterapi

Başarılı bulan çalışmalara rağmen sistemik ve lokal yan etkilerin sıklığından dolayı rutin uygulamada yok. Yeni çalışmalara ihtiyaç var

›%40 lakal reaksiyon

›%15 ürtiker ve rinit

›%1 Anaflaksi

Sublingual İmmünoterapi

Başarılı bulan çalışmalara rağmen sistemik ve lokal yan etkilerin sıklığından dolayı rutin uygulamada yok. Yeni çalışmalara ihtiyaç var

%25 yan etki

%10 tedavi gerekmiş

%1 anaflaksi

Yeni immünoterapi modelleri

Rekombinant allerjen spesifik immunoterapi: Deneme aşamasında
Peptid immunoterapi: Deneme aşamasında

Anti IgE tedavisi

16 hafta Anti IgE tedavi çift kör kontrollü çalışmada sağlık çalışanlarındaki lateks alerjili çocuklarda etkili olduğu rapor edilmiştir.

Farmakolojik proflaksi

Lateks alerjisi olanları cerrahi işlem öncesi medikal proflaksi

›Antihistaminik

›Anti H2

›Steroid

Tavsiye edilmez.

›Mast hücre ve bazofil duyarlılığını değiştirmez

›Anaflaksinin erken semptomlarını gizleyip ciddi anaflaksiye neden olabilir

Lateks alerjili hastalar

Hasta lateks alerjisi konusunda eğitilmeli (bilezik, maruziyet, besinler, ürün bilgisi, alternatifler)
Hastanın yatağının başucuna ‘lateks alerjik’ yazısı asılmalı.
Acil eylem planı verilmeli

İrritan dermatit tedavisi

İrrtan maddeler kaldırılır, sabun ve suyla temas bölgesinin yıkanması,
İnflamatuar cevap azaltılması için lokal kortikosteroid uygulama
Suyla temas sonrası nemlendirici kullanması
Geceleri nemlendirici krem kullanılması