Bazen vücudumuz bize sessizce mesaj gönderir. Cildimiz kızarır, kaşınır, burnumuz tıkanır, midemiz bulanır. Oysa çoğu zaman bu sinyalleri “geçici bir hassasiyet” sanırız. Aslında bağışıklık sistemimiz, bizi bir konuda uyarmaya çalışıyordur.
İşte bu uyarıların adı: alerji belirtileri.

Alerjiler, günümüzde hem çocuklarda hem yetişkinlerde hızla artıyor. Gıdalardan polenlere, deterjanlardan ilaçlara kadar pek çok şey vücudumuzun dengesini bozabiliyor. Bu yazıda, vücudun alerjiye verdiği tepkileri, ciltte, solunumda ve sindirimde ortaya çıkan belirtileri ve ne zaman doktora gitmek gerektiğini adım adım ama doğal bir anlatımla öğreneceksiniz.

Alerji Nedir ve Vücut Neden Tepki Verir?

Alerji, vücudun zararsız bir maddeyi düşman sanmasıdır.
Bir başka deyişle, bağışıklık sistemi “fazla korumacı” davranır. Polen, süt, yumurta, ilaç veya ev tozu gibi maddeler normalde zararsızken, alerjik bireylerde histamin adı verilen kimyasalın salınımına neden olur.

Histamin salındığında damarlar genişler, ciltte kızarıklık ve kaşıntı başlar, burun tıkanır, bazen mide de tepki verir. Yani alerji, yalnızca bir bölgeyi değil; tüm vücudu etkileyen bir zincir reaksiyondur.

Ciltte Alerji Belirtileri: En Görünür Uyarı

Cilt, vücudun aynasıdır. Alerjilerde ilk sinyaller genellikle burada görülür.
Ciltte aniden çıkan kırmızı lekeler, kaşıntı, kabarma veya döküntü, çoğu zaman bağışıklık sisteminin “ben bunu istemiyorum” demesidir.

Özellikle deterjan, parfüm, sabun, kozmetik ürünler veya metal takılarla temas sonrası oluşan kızarıklık temas alerjisi (kontakt dermatit) göstergesidir.
Bazı kişilerde ise yumurta, süt, fındık gibi besinler yendikten kısa süre sonra yüz, kol veya göğüs bölgesinde kurdeşen benzeri döküntüler ortaya çıkar.
Bu belirtiler çoğu zaman geçicidir, ama tekrarladığında vücudun alerjik yapıda olduğunu gösterir.

Ciltteki alerjik kızarıklıklar sadece estetik bir rahatsızlık değildir; cilt bariyerini bozar, tahrişe ve enfeksiyona zemin hazırlar. Bu yüzden “kaşıyınca geçer” düşüncesi yerine, alerjenin ne olduğunu anlamak çok daha önemlidir.

Solunum Yolundaki Alerji Belirtileri: Nefesin Zorlaşması

Ciltteki belirtilerden sonra alerjinin en sık görüldüğü yer solunum yollarıdır.
Burun akıntısı, hapşırık nöbetleri, geniz akıntısı, boğazda kaşıntı veya öksürük gibi şikayetler genellikle alerjik rinit ya da halk arasındaki adıyla “saman nezlesi”ni düşündürür.

Polen, ev tozu akarları, küf ya da hayvan tüyleriyle temas edildiğinde bağışıklık sistemi mukozaları hedef alır. Sonuç: tıkalı burun, sulanan gözler ve uykusuz geceler.
Eğer bu tablo göğse kadar inerse, alerjik astım gelişebilir. Bu durumda nefes darlığı, göğüste sıkışma hissi ve hırıltılı solunum görülür. Özellikle çocuklarda gece öksürükleri ve sabaha karşı nefes alamama hissi, dikkat edilmesi gereken güçlü sinyallerdir.

Solunum yolu alerjileri, çoğu zaman soğuk algınlığıyla karıştırılır. Ancak bir fark vardır: alerji geçmez, dalgalar halinde gelir. Mevsimsel olarak tekrarlayan burun tıkanıklığı ya da uzun süren hapşırık nöbetleri, alerjinin en tipik işaretleridir.

Sindirim Sisteminde Alerji Belirtileri: Mide ve Bağırsakların Sessiz Tepkisi

Alerjinin bir başka yüzü, sindirim sistemi üzerindedir.
Özellikle süt, yumurta, balık, buğday, fıstık ve kabuklu deniz ürünleri gibi besinler, duyarlı kişilerde bağışıklık sistemini harekete geçirir.
Bu durumda yemek sonrası mide bulantısı, karın ağrısı, gaz, ishal veya kusma gelişebilir.

Çocuklarda bu belirtiler genellikle cilt döküntüleriyle birlikte seyreder. Ebeveynler çoğu zaman “yeni verdiğim mamadan sonra yanakları kızardı” şeklinde fark eder.
Besin alerjileri bazen birkaç dakika içinde, bazen de saatler sonra ortaya çıkabilir. Bu yüzden yeme sonrası vücudun verdiği tepkileri gözlemlemek çok değerlidir.

Sindirim sistemindeki alerjiler sadece rahatsızlık vermekle kalmaz; uzun vadede vitamin ve mineral emilimini de bozabilir. Bu nedenle tekrarlayan mide ve bağırsak şikayetleri “hassasiyet” olarak geçiştirilmemelidir.

Sistemin Tümünü Etkileyen Belirtiler: Yorgunluk, Baş Ağrısı ve Dikkat Dağınıklığı

Alerjiler yalnızca fiziksel değil, sistemik etkiler de yaratır.
Sürekli aktif halde çalışan bağışıklık sistemi, vücudu adeta “alarmda” tutar. Bu durum kronik yorgunluk, halsizlik, uyku düzensizliği, baş ağrısı ve konsantrasyon kaybı olarak kendini gösterebilir.
Özellikle burun tıkanıklığı ve solunum problemleri nedeniyle kaliteli uyku alınamadığında, gündüz performansı da düşer.

Bu gizli belirtiler genellikle göz ardı edilir, çünkü kişi “alerjiyle baş ediyorum” derken fark etmeden yaşam kalitesini kaybeder. Oysa alerji tedavi edilebilir bir durumdur; yeter ki vücudun verdiği bu sinyaller ciddiye alınsın.

Alerji Belirtilerinin Tehlikeli Hâle Geldiği Durumlar

Bazı alerjik reaksiyonlar, dakikalar içinde tüm vücudu etkileyebilir. Bu tabloya anafilaksi denir.
Ciltte yaygın kızarıklık, dudak ve göz çevresinde hızla gelişen şişlik, nefes darlığı, baş dönmesi ve bayılma gibi belirtiler varsa acil müdahale gerekir.
Bu durum en sık ilaçlar, böcek sokmaları veya bazı gıdalar sonrası görülür. Anafilaksi geçiren kişilerde adrenalin otoenjektörü bulundurmak hayat kurtarır.

Alerjik reaksiyonun ne kadar ciddi olabileceğini anlamanın en iyi yolu, geçmiş öyküyü iyi değerlendirmektir. Daha önce benzer bir reaksiyon yaşandıysa, risk her zaman daha yüksektir.

Alerji Belirtileri Görüldüğünde Ne Yapmalı?

Öncelikle, alerji belirtilerini hafife almamak gerekir.
Kaşıntı, döküntü, burun akıntısı ya da mide bulantısı sık sık tekrarlıyorsa, bir alerji uzmanına başvurmak en doğru adımdır.
Doktor; cilt prick testi, kanda spesifik IgE testi veya moleküler alerji testleriyle alerjinin nedenini belirleyebilir.

Tedavi çoğu zaman üç basamaktan oluşur:

1. Tetikleyiciden uzak durmak,

2. Antihistaminik veya kortizon içermeyen ilaçlarla belirtileri kontrol altına almak,

3. Gerekiyorsa immünoterapi (alerji aşısı) ile bağışıklık sistemini yeniden eğitmek.

Ayrıca düzenli uyku, sağlıklı beslenme, sigarasız ortam ve stresi azaltmak da bağışıklık sisteminin dengesini korumaya yardımcı olur.

Alerji Belirtilerini Görmezden Gelmeyin, Vücudunuzu Dinleyin

Alerji, aslında vücudun sizi koruma çabasıdır — sadece biraz abartılmış bir savunma refleksi.
Ciltte kızarıklık, nefeste hırıltı, midede huzursuzluk… Bunların her biri bir uyarıdır.
Erken fark edilen alerjiler, yaşam kalitesini düşürmeden kontrol altına alınabilir.

Kısacası, vücudunuz size bir şey söylüyorsa dinleyin. Çünkü bazen küçük bir kaşıntı bile, büyük bir dengenin bozulduğunu haber verir.