Koronavirüse karşı aşı çeşitlerinin artması ve uygulamaların yoğunlaşmasıyla birlikte aşıların yan etkileri de merak konusu oldu. Aşılardan sonra gelişen bazı yan etkiler, aşı karşıtları tarafından öne sürülmektedir ve bu konulardaki endişeler de artıyor. Sık konuşulan yan etkilerden biri de Biontech aşısı yan etkisinin kanamaya neden olduğu ya da pıhtıya neden olduğu yönündeki endişelerdir. Bu konuyu sizler için detaylı bir şekilde araştırdık.

COVID-19 Aşıları ve Pıhtılaşma

Koronavirüs pandemisinin sona ermesi ya da kontrol altına alınabilmesi için en umut verici yaklaşım olarak aşılama kabul edilmektedir ve mevcut aşıların oldukça güvenli ve etkili olduğu kanıtlanmıştır.

2021 yılının Şubat ayının sonlarında, adenoviral vektör bazlı bir aşı olan AstraZeneca aşısı olan az kişide pıhtılaşma (protrombotik bir sendrom) gözlenmiştir. Benzer bulgular daha sonra Johnson&Johnson aşısı oaln az sayıda kişide de gözlenmiştir. Bu sendrom, aşı kaynaklı immün trombotik trombositopeni (VITT) olarak belirlenmiştir. Ayrıca trombositopeni sendromu (TTS) ve aşı kaynaklı protrombotik immün trombositopeni (VIPIT) ile tromboz olarak da adlandırılmıştır.

Tromboz pıhtı anlamına gelmektedir. Kanın pıhtılaşmasını sağlayan trombosit dediğimiz kan hücrelerinin kümelenmesine yani pıhtı oluşturmasına tromboz denilmektedir. Vektör kaynaklı COVID aşıları, çeşitli nedenlerle kanın pıhtılaşmasını sağlayan trombositlerin kümelenmesine neden olmaktadır. Bu da  pıhtıya neden olmakta, trombosit sayısının azalmasına neden olarak kanamaya eğilimi artırmaktadır.

Pıhtıya Neden Olan Koronavirüs Aşıları Hangileridir?

Koronavirüs aşısına bağlı pıhtı oluşumu ile ilgili yan etki bildirimleri Johnson&Johnson ve AstraZeneca vektör aşıları için bildirilmiştir. Johnson&Johnson aşısı sonrası bu yan etki çok nadirdir. Bu durumun, özellikle 18 ile 49 yaşları arasındaki her bir milyon aşılanmış kadında yaklaşık 7 kişide meydana geldiği bildirilmiştir. 50 yaş üstü kadınlar ve her yaştan erkekler için bu olumsuz yan etki nadirdir. Gerek AstaZenaca gerekse Johnson&Johnson aşıları sonrası pıhtılaşma vakaları nadir de olsa bildirilmektedir. Biontech için ise bu yan etki çok daha nadir olarak bildirilmektedir.

Nisan 2021’in başında, Avrupa’da AstraZeneca aşısı alan 34 milyon kişi başına 169 serebral venöz sinüs trombozu (CVST) ve 53 splanknik ven trombozu (SVT) vakası bildirildi ve toplamda milyon başına 6.5 olay rapor edilmiştir.

ABD’de mRNA aşılamasının ardından yirmi belirgin ikincil immün trombositopeni vakası rapor edilmiş ve gözden geçirilmiştir. Sonuç olarak vektör aşıları olan  AstraZeneca ve Johnson&Johnson aşıları, nadiren de olsa kanda pıhtılaşmaya neden olabilirken Biontech aşısı sonrası daha da nadir pıhtılaşmaya neden olabilmektedir. Türkiye’de vektör aşıları mevcut değildir ve Biontech aşısının da yan etki olarak pıhtı yapma riski oldukça düşüktür. Biontech aşısının pıhtı yapma riskine göre faydaları daha ağır basmaktadır.

Biontech Aşısı Sonrası Pıhtılaşma Olursa Hangi Belirtileri Olur?

Özellikle vektör aşılarından sonra tromboz yani pıhtılaşma sorunları beyinde, bacakta, dalakta ve vücudun birçok organında görülebilmektedir.

Bu sendrom muhtemelen aşı olduktan 5 ile 10 gün sonra başlar ve vakaların tipik olarak aşılamadan sonraki 5 ile 30 gün arasında tanımlanmasına yol açmaktadır. Aşı sonrası 5-10 gün sonrasında vücudumuzun herhangi bir yerinde; kırmızı noktalar ve morluklar görmeniz halinde doktorunuza danışmanız yararlı olacaktır. Bazen bacaklarda ağrı, morluk da oluşabilir. Beyinde pıhtı oluşması sonucu tek taraflı kollarda veya bacaklarda güç kaybı gelişmesi olabilmektedir. Bazen bacaktaki pıhtı akciğere giderek ani nefes sıkışmasına neden olabilmektedir.

Vektör Aşıları Neden Pıhtılaşmaya ve Kanamaya Neden Oluyor?

Vektör aşılarına bağlı pıhtılaşma ve kanama sorunlarının kesin mekanizması bilinmemekle birlikte farklı mekanizmalar ortaya atılmıştır. Bunlardan bir tanesi aşının vücuda taşınmasını sağlayan vektör olarak kullanılan Adenovirüse karşı gelişen antikorların trombositlerin kümelenmesine neden olduğu ve bunun da kanamaya neden olduğu bildirilmektedir. Ayrıca koronavirüse karşı oluşan antikorların ve aşı yapılan kişinin cinsiyeti, yaşı ve genetik faktörlerine bağlı gelişebildiği bildirilmektedir.

Sonuç Olarak:

• Koronavirüse karşı yapılan aşılardan Johnson&Johnson ve AstraZeneca aşıları uygulanan kişilerde bir milyon dozda sadece 7 vakada pıhtılaşma görülme riski vardır. Biontech aşısından sonra pıhtılaşma sorunu son derece nadirdir.
• Ülkemizde pıhtılaşma riski yapabilecek aşı Biontech olmasına karşın bu yan etki oldukça nadir görülen bir yan etkidir. Bu yan etkinin son derece nadir olduğu unutulmamalıdır. Aşıların faydaları, aşıların faydaları riskine göre çok daha yüksektir.