El ayak hastalığı hafif seyreden, bulaşıcı viral enfeksiyon olan bir hastalıktır ve sıklıkla küçük çocuklarda görülmektedir. Ağızda yaralar, el ve ayakta kızarıklıklar ile kendini gösterir. El, ayak, ağız hastalığı nedeni sıklıkla ‘coxsackievirus’ adındaki virüstür.

Nedenleri Nelerdir?

El, ayak, ağız hastalığı coxsackievirus adındaki virüs nedeniyle olur. El, ayak, ağız hastalığı, hastalığın ilk haftasında bulaşıcıdır. Ancak hastalığın belirtileri geçtikten sonra da virüs çocuğun vücudunda haftalar boyunca kalabilir. Bu da diğer çocuklara da hastalığın bulaşma riskini artırmaktadır. Buradan da çocuklarda neden çok sık görüldüğünü anlayabiliriz. Hastalık zaman zaman salgın şeklinde seyredebilir. Zamanlama olarak salgının; yaz ve sonbahar aylarında görüldüğü söylenebilir. El, ayak, ağız hastalığı nedenleri tam olarak ortadan kaldırılamasa da risk faktörleri azaltılabilir.

Belirtileri Nelerdir?

El ayak ağız hastalığında, enfeksiyon alımından 3 ile 6 gün arasında belirtiler başlar. Ateş genellikle el ayak ağız hastalığının ilk belirtisidir. Daha sonra boğaz ağrısı, iştah kaybı ve kırgınlık görülür. Bu belirtiler çocuklarda da sık sık görülür ve hemen geçeceği düşünülerek fazla müdahale edilmez. Ancak ateş başlamasından 1-2 gün sonra ağız ve boğazda ağrılı yaralar, el, ayak ve bazen kalçada kırmızı döküntüler başlamışsa el, ayak, ağız hastalığından şüphelenilmesi gerekir. 

 -Kırgınlık

-Dil, diş etleri, yanak içinde kırmızı lezyonlar, ağrılı kırmızı lezyonlar, el ayak tabanı ve bazen kalçalarda kaşıntısız kırmızı lezyonlar

-Küçük çocuk ve bebeklerde sinirlilik

-İştah kaybı gibi belirtiler de görülebilmektedir.

El Ayak Ağız Hastalığının Komplikasyonları Nelerdir?

 El, ayak, ağız hastalığının en sık görülen komplikasyonu, yan etkisi sıvı kaybıdır. Hastalık sırasında ağızda, boğazda ağrılı yaralar görülebilir ve bu da yutmayı güçleştirir veya yutma ağrılı olur. Bu nedenle beslenemeyen çocukta sıvı kaybı gelişebilir.

El ayak ağız hastalığında genellikle çocuğa sıvı vermek gerekir. Eğer sıvı alamıyorsa ve sıvı kaybından dolayı halsizlik başlamışsa damar yolundan serum takılabilir.

Genellikle el, ayak, ağız hastalığı birkaç gün süren ateş ve hafif belirtiler ile seyreder. Nadiren el, ayak hastalığına neden olan virüs tarafından beyin etkilenebilir ve başka ciddi sorunlar ortaya çıkabilir.

Ne Gibi Sorunlar Oluşabilir?

El, ayak, ağız hastalığı hafif süren belirtilerle görülse de bu hastalığa neden olan virüs tarafından beyin etkilenebilir ve ciddi sorunlar yaratabilir.

Viral menenjit

Beyin zarlarında ve serobrospinal sıvıda  inflamasyon ve enfeksiyondur. Viral menenjit el ayak hastalığında nadirdir.

Ensefalit

Virüs tarafından beyin inflamasyonu ciddi ve hayatı tehdit eden bir durumdur. 

Ne Zaman Doktora Gitmeliyim?

El, ayak, ağız hastalığı genelde hafif bir hastalıktır. Hafif ateş ve belirtilerle seyreder. Bu nedenle ilk etapta doktora başvurulmayabilir. El, ayak, ağız hastalığının seyri önemlidir. Hafif durumda doktora gitmeden de hastalık geçebilir ancak yaralar fazlaca kişiyi etkiliyorsa doktora gidilmelidir. Ağız içinde, el ve ayaklarda yaralar varsa ve ağız içindeki yara ve ağrı çocuğun sıvı alımını engelliyorsa doktora başvurmalıdır. Özetleyecek olursak; el, ayak, ağız hastalığında her durumda doktora gitme zorunluluğu yoktur. El, ayak, ağız hastalığı evde istirahat ile de geçebilir.

Eğer çocuğunuzu doktora götürmeye karar vermişseniz doktorunuz sizden bazı bilgiler almak isteyecektir.

– Çocuğunuzdaki belirtiler nelerdir?

– Belirtiler ne kadar zamandır mevcut?

– Çocuğunuz anaokulu veya başka okula gidiyor mu?

– Çocuğunuz hasta bir çocukla temas etti mi?

– Çocuğunuzun okulunda el ayak hastalığı olan bir çocuk duydunuz mu?

– Aklınızda sorularınız varsa kaydedip gelebilirsiniz.

 

Bazı soruları doktorunuza sorabilirsiniz. Bunlar;

– Belirtilerin nedeni nedir?

– Muhtemel nedenler neler olabilir?

– Çocuğuma herhangi bir test yapılacak mı?

– En iyi tedavi nedir?

– Bir ilaç verecek misiniz?

– Çocuğumu rahat ettirmek için evde ne yapabilirim?

– İlk belirtiler nelerdir?

– Hangi belirtiler ciddidir?

Nasıl Teşhis Konulur?

Her hastalıkta olduğu gibi el, ayak, ağız hastalığında da doğru teşhis ve buna istinaden doğru tedavi yöntemleri oldukça hassasiyet gösterilmesi gereken bir konudur. Çünkü yanlış teşhis ile gereksiz ilaç kullanımına maruz kalınabilir. El, ayak, ağız hastalığının belirtileri, nedenleri, sıklığı önemli konulardan olduğu gibi el, ayak, ağız hastalığının teşhis ve testleri de önemlidir.

 Doktorlar genelde diğer virüs hastalıklarından çocukları ayırabilir. Viral enfeksiyon tipini belirlerken etkilenen çocuğun yaşı, belirtilerin şekli ve kızarıklığın görünümü teşhiste önemlidir. Sorumlu neden tespitinde boğaz veya kaka örneğinden virüs tespiti yapılabilir. 

Nasıl Tedavi Edilir?

El, ayak, ağız hastalığının olması çocuğun hayat kalitesini etkileyeceğinden tedavinin hızlıca ve yan etkisiz gelişmesi oldukça önemlidir. El, ayak, ağız hastalığı hakkında verilen bilgiler sonuç olarak tedaviye varacaktır. El, ayak, ağız hastalığı tedavisi ailelere rahat bir nefes aldıracak ve korkularını geride bırakmalarına yardımcı olacaktır. Genellikle hafif seyreden el ayak ağız hastalığının tedavisi de zorlu olmayacaktır. 

El ayak ağız hastalığının özel bir tedavisi yoktur. Genellikle 7-10 gün içinde belirtiler düzelir.

Ağızda yara varsa ağrıyı azaltmak için lokal anestezik ilaçlar verilebilir. Parasetamol veya ibuprofen gibi ağrı kesiciler rahatlama sağlayabilir. 

Evde Neler Yapılabilir?

Ailelerin üzerinde en fazla durdukları konulardan biri de herhangi bir şikayet ve hastalık durumunda öncelikle ‘Evde ne yapabilirim?’ sorusudur. El, ayak, ağız hastalığında evde yapılabilecek bazı şeyler olabilir. El ayak ağız hastalığı eğer hafif seyrediyorsa evde yapılanlar şikâyetleri azaltabilir. Hastalık hakkında verilen bilgilerden en önemlilerinden biri de şayet çocukta el, ayak, ağız hastalığı varsa ebeveynlerin evde neler yapabileceğidir. Evde yapılan, bilimsel geçerliliği de olan, tıp doktorlarının da onayladığı doğal yöntemler denenebilir.

– Özellikle ağzında yara olan çocuklara ekşi, acı, asitli gıdalar yerine sütlü, sıvı gıdalar verilebilir.

– Soğuk gıdalar daha çok tercih edilir.

– Tuzlu ve acılı gıdalardan kaçınılır.

– Çiğneme gerektirmeyen gıdalar tercih edilebilir.

Dikkat!

Önemli olarak belirtilmesi gereken konu ise evde yapılan ancak bilimsel geçerliliği de olan tıp doktorlarının da onayladığı doğal yöntemler denenebilir.

Alınabilecek Önlemler Nelerdir?

Bazı önlemler hastalığın riskini azaltabilir:

– El yıkmak önemlidir.

– Özellikle tuvalet sonrası ve bez değişimi sonrası eller çok iyi yıkanmalıdır.

– Yemek yemeden önce eller yine çok iyi yıkanmalıdır. Sabun ve su kullanılabilir.

– Ayrıca mikrop öldürücü alkollü mendil veya jeller de kullanılabilir.

– Çocukların bulunduğu ortamlar klorlu su ile seyrelterek silinmeli ve arkasından su ve sabunla silinmelidir.

– Çocukların paylaştıkları oyuncaklar da dezenfekte edilmeli veya yıkanmalıdır.

– Emzikler temizlenmelidir.

-Çocuklara hijyene nasıl önem verilmesi gerektiğinin eğitimi verilmelidir. Ellerini, oyuncaklarını ağzına götürmemesi gerektiği öğretilmelidir.

Bulaşıcı Olduğunu Unutmayın!

Hasta olan çocuklar bulaştırıcıdır ve izole edilmelidir. Ateş kontrol altına alınıp ağız yaraları iyileşene kadar çocukların okula gönderilmemesi, evde kalması uygun olacaktır. 

El Ayak Ağız Hastalığının Risk Faktörleri Nelerdir?

Özellikle 10 yaşından küçükleri etkiler ve bu çocukların çoğu 5 yaşın altındadır. Anaokulundaki çocuklar el, ayak, ağız hastalığı salgınlarına karşı eğilimlidir. Çünkü enfeksiyon yayılımı insandan insana temasla geçmektedir ve küçük çocukların çoğu hassastır. Çocuklar genellikle el ayak ağız hastalığı geçirince bağışıklık kazanırlar. Bununla birlikte ergenlik ve yetişkinlerde de bu hastalık görülebilir.  Sonuç olarak el, ayak, ağız hastalığı risk faktörleri tamamen ortadan kaldırılamaz ama mümkün olduğunca azaltılabilir.