Kontakt dermatit, belirli bir maddeyle temas sonucu tetiklenen bir egzama türüdür. Egzama, cildin kurumasına ve tahriş olmasına neden olan bir grup rahatsızlığın adıdır. Kontakt dermatit, bir maddeyle doğrudan temastan veya buna alerjik reaksiyondan kaynaklanan kırmızı, kaşıntılı bir döküntüdür. Kızarıklık bulaşıcı veya yaşamı tehdit edici değildir, ancak çok rahatsız edici olabilir. Sabunlar, kozmetikler, kokular, takılar ve bitkiler dahil birçok madde bu tür reaksiyonlara neden olabilir.
Kontakt Dermatit Belirtileri
Kontakt dermatit genellikle vücudunuzun reaksiyona neden olan maddeye doğrudan maruz kalan bölgelerinde ortaya çıkar. Kontakt dermatitin belirtileri kısa sürede ortaya çıkar ve bu belirtilerin varlığı dört hafta sürebilir. Kontakt dermatitin belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir ve bazı kişilerde belirtiler daha şiddetli yaşanabilir.
Kontakt dermatitin belirtileri şunları içerir:
- Kırmızı bir döküntü,
- Şiddetli olabilen kaşıntı,
- Kuru, çatlamış, pullu cilt,
- Bazen sızıntı ve kabuklanma ile çarpma ve kabarcıklar,
- Şişme, yanma veya hassasiyet.
Kontakt Dermatit Nedenleri
Kontakt dermatit, cildinizi tahriş eden veya alerjik reaksiyonu tetikleyen, maruz kaldığınız bir maddeden kaynaklanır. Bu madde bilinen binlerce alerjen ve tahriş ediciden biri olabilir. Bu maddelerden bazıları hem tahriş edici kontakt dermatite hem de alerjik kontakt dermatite neden olabilir.
Tahriş edici kontakt dermatit en yaygın tiptir. Bu alerjik olmayan cilt reaksiyonu, cildinizin dış koruyucu tabakasına bir maddenin zarar vermesi sonucu ortaya çıkar. Bazı kişiler tek bir maruz kalmada bile şiddetli tepki verebilir. Bazı kişilerde ise tekrarlayan maruz kalmalarda bile hafif belirtiler olabilir.
Tahriş edici kontakt dermatitin yaygın tetikleyicileri şunlardır:
- Çözücüler,
- Sürtme alkol,
- Çamaşır suyu ve deterjanlar,
- Şampuanlar,
- Talaş veya yün tozu gibi havada bulunan maddeler,
- Bitkiler,
- Gübreler ve böcek ilaçları.
Alerjik kontakt dermatit, duyarlı olduğunuz bir madde (alerjen) cildinizde bir bağışıklık reaksiyonunu tetiklediğinde ortaya çıkar. Genellikle yalnızca alerjenle temas eden alanı etkiler. Ancak vücudunuza yiyecekler, tatlandırıcılar, ilaçlar veya tıbbi veya dişçilik prosedürleri yoluyla giren bir şey tarafından da tetiklenebilir. Alerjik kontakt dermatitte tek bir maruziyetten sonra, alerjene duyarlı hale gelebilirsiniz. Çok az miktarda alerjenler bile reaksiyona neden olabilir.
Alerjik kontakt dermatitin yaygın belirtileri şunlardır:
- Takı, toka ve daha birçok eşyada kullanılan nikel,
- Antibiyotik kremler ve oral antihistaminikler gibi ilaçlar,
- Parfüm, kozmetik, ağız gargaraları ve aromalar gibi birçok üründe kullanılan Peru Balsamı,
- Koruyucu, dezenfektan ve giysilerde bulunan formaldehit,
- Deodorantlar, vücut şampuanları, saç boyaları, kozmetikler ve oje gibi kişisel bakım ürünleri,
- Urushiol adı verilen oldukça alerjenik bir madde içeren zehirli sarmaşık ve mango gibi bitkiler,
- Yakupotu poleni ve sprey böcek ilaçları gibi havadaki maddeler,
- Bazı güneş kremleri ve ağızdan alınan ilaçlar gibi güneşte olduğunuzda reaksiyona neden olan ürünler (fotoalerjik kontakt dermatit).
Risk faktörleri
Bazı işler ve hobiler sizi daha yüksek kontakt dermatit riski altına sokar. Örnekler şunları içerir:
- Sağlık ve diş çalışanları,
- Metal işçileri,
- İnşaat işçileri,
- Kuaförler ve güzellik uzmanları,
- Otomobil mekaniği,
- Yüz maskelerindeki veya gözlüklerdeki kauçuk nedeniyle tüplü dalgıçlar veya yüzücüler,
- Temizleyiciler,
- Bahçıvanlar ve tarım işçileri,
- Aşçılar ve yemekle çalışan diğerleri.
Kontakt Dermatit Teşhisi
Kontakt dermatit belirtilerinden herhangi birini yaşamanız durumunda bir alerji uzmanı ile görüşmeniz gerekmektedir. Alerji uzmanınız size belirtileriniz ile ilgili detaylı sorular soracaktır. Belirtiler ne zaman başladı, belirtilerinizin şiddeti nasıldı, günlük olarak ne gibi kimyasallarla temas ediyorsunuz, cildinize düzenli olarak hangi ürünleri kullanıyorsunuz gibi sorular alerji uzmanınızın teşhis koyarken size soracağı sorular olabilir. Alerji uzmanınız net teşhisi koymak için yama testi de yapabilir. Yama testinde cildinizin küçük bir kısmı alerjene maruz bırakılır. Daha sonra cildinizin bu alerjene verdiği tepki gözlemlenir. Cildiniz tepki verirse, alerji uzmanı kontakt dermatitinizin olası nedenini belirleyebilir.
Kontak Dermatitte Korunma ve Önleme
Kontakt dermatiti önlemek için bazı izleyebileceğiniz bazı yollar vardır. Bunlardan bazıları:
*Tahriş edici maddelerden ve alerjenlerden kaçının. Cildinizi tahriş eden veya alerjik reaksiyona neden olan maddeleri belirlemeye ve bunlardan kaçınmaya çalışın.
*Cildinizi yıkayın. Cildinizi temas ettikten hemen sonra yıkarsanız, kızarıklığa neden olan maddenin çoğunu ortadan kaldırabilirsiniz. Yumuşak, kokusuz bir sabun ve ılık su kullanın. Tamamen durulayın. Ayrıca zehirli sarmaşık gibi bir bitki alerjeni ile temas etmiş olabilecek giysileri veya diğer eşyaları da yıkayın.
*Koruyucu kıyafet veya eldiven giyin. Yüz maskeleri, gözlükler, eldivenler ve diğer koruyucu öğeler sizi ev temizleyicileri dahil olmak üzere tahriş edici maddelerden koruyabilir.
*Koruyucu krem veya jel sürün. Bu ürünler cildiniz için koruyucu bir tabaka sağlayabilir.
*Nemlendirici kullan. Düzenli olarak nemlendirici losyonlar uygulamak, cildinizin en dış katmanını onarmaya ve cildinizin esnek kalmasına yardımcı olabilir.
*Evcil hayvanlara dikkat edin. Zehirli sarmaşık gibi bitkilerden gelen alerjenler evcil hayvanlara yapışabilir ve ardından insanlara yayılabilir.