Aşı çeşitliliğinin artması ile birlikte ülkemizde aşılama uygulamaları hız kazandı. Bununla birlikte aşılarla ilgili yan etkiler ise endişeleri artırdı. mRNA aşılarının özellikle genç yaştaki erkeklerde kalp iltihabına neden olduğu yönünde haberlerin çıkması da endişeleri iyice artırdı. Bu yazımızda mRNA aşısı olan Biontech aşısının kalp iltihabı yapma riskini son bilgiler ışığında sizler için yazdık.

Biontech Aşısı Kalp İltihabına Neden Olur Mu?

ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri’nin güvenlik komitesi (CDC) 23 Haziran’da bazı genç yetişkinlerde Pfizer-BioNTech ve Moderna COVID-19 aşıları ile miyokardit ve perikardit arasında “olası bir ilişki” olduğunu söylemiştir. CDC’nin Bağışıklama Uygulamaları Danışma Komitesi, mRNA aşısı olmuş 16-24 yaş aralıklarındaki kişilerde beklenenden daha fazla sayıda kalp iltihabı rapor edildiğini; ancak aşının faydalarının hala aşı sonrası gelişecek risklerden daha ağır bastığını belirtmiştir.

COVID-19 aşısı sonrası miyokardit ve perikardit olması nadir bir durumdur. Aşı Olumsuz Olay Raporlama Sistemi (VAERS) verilerine göre 21 Haziran 2021 itibariyle, VAERS, COVID-19 aşısı olan 30 yaş ve altı kişiler arasında 616 miyokardit veya perikardit raporu almıştır. Vakaların çoğu, özellikle erkek ergenlerde ve genç erişkinlerde mRNA COVID-19 aşılamasından (Pfizer-BioNTech veya Moderna) sonra bildirilmiştir.

Tıbbi kayıt incelemeleri de dahil olmak üzere takip yoluyla, CDC ve FDA 393 miyokardit veya perikardit raporunu doğrulamıştır. CDC COVID-19 aşılaması ile bir ilişki olup olmadığını değerlendirmek için bu raporları araştırmaya devam etmektedir. ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), mRNA COVID aşıları için bilgi sayfalarına risk hakkında bir uyarı ekleyeceklerini belirtmiştir. CDC konu ilgili açıkladığı bildiride, yan etkinin “son derece nadir” olduğu ve çoğu vakanın hafif olduğu vurgulanmıştır.

Aşı Sonrası Gelişen Kalp İltihabı Nedir?

• Endokardit, miyokardit ve perikardit olmak üzere 3 ana kalp iltihabı türü vardır.
• Miyokardit; kalp kasının iltihaplanmasıdır.
• Endokardit; kalbin odacıklarının ve kapakçıklarının iç astarının iltihaplanmasıdır.
• Perikardit; kalbin etrafında bir kese oluşturan dokunun iltihaplanmasıdır.
• Kalp iltihabına neden olabilecek pek çok faktörün olmasıyla birlikte bu duruma neden olabilecek yaygın nedenler; viral veya bakteriyel enfeksiyonlar, kalbe zarar veren ve iltihaplanmaya neden olan tıbbi durumlardır.
• Aşı sonrası meydana gelen miyokardit ve perikarditin nedeni ve oluşan durumun rastlantı mı ya da aşısının immünolojik yan etkisi olup olmadığını nu halka araştırılmaktadır.

mRNA COVID-19 Aşılamasından Sonra Hangi Miyokardit/Perikardit Belirtilerine Dikkat Etmeliyim?

Aşağıdaki belirtilerden herhangi birine karşı tetikte olun ve tıbbi yardım alın:

• Göğüs ağrısı,
• Nefes darlığı,
• Hızlı atan, çırpınan veya çarpan bir kalbe sahip olma hissi.
• COVID-19 aşısından sonraki bir hafta içinde sizde veya çocuğunuzda bu belirtilerden herhangi birinin olduğunu düşünüyorsanız tıbbi yardım almanızda fayda var.

mRNA Aşılarının Kimlerde Kalp İltihabı Yapması Daha Olasıdır?

Aşıdan sonra meydana gelen kalp iltihabının, ABD’de teyit edilen vakaların, çoğunluğu erkek ergenlerde ve genç erişkinlerde genellikle ikinci dozdan sonra görülmüştür.

CDC verileri, 18-24 yaş arası erkeklere uygulanan 3.625.574 ikinci dozdan sonra 233 miyokardit veya perikardit bildirimi olduğunu göstermiştir. Bu yaş grubundaki kadınlara uygulanan 5.237.262 dozdan sonra, 27 vakada bu durum görülmüştür.

Bu verilere göre, genç yaştaki erkeklerde bu durumun meydana gelme olasılığı genç kadınlara göre daha fazladır. Risk hesaplanacak olursa; oluşturduğu risk normalde 0.0000069 iken 0.00006427 oluyor. Yaklaşık milyonda altı kişide görülürken yüz bin kişide ikinci doz sonrası altı kişide görülüyor. Yani on kat artışa neden oluyor. Bu durumun, aşı güvenliği için bir risk teşkil edebileceği bildiriliyor.

Aşı sonrası kalp iltihabı gelişmiş vakaların ortak özellikleri nelerdir?

Aşıdan sonra kalp iltihabı gelişen kişilerde şu özellikelr ortaktır:

• 16 yaş ve üzeri genç erişkinler,
• Genellikle mRNA COVID-19 aşısının ikinci dozu alındıktan sonra,

Tipik olarak COVID-19 aşılamasından sonraki birkaç gün içinde geliştiği görülmüştür:

Güvenlik sinyalleri ilk ne zaman ortaya çıktı?

Biontech aşısı olduktan sonra kalp iltihabı geliştiğinin ilk raporları Nisan ayının sonunda İsrail’den gelmiştir. İsrail Sağlık Bakanlığı, 1 Haziran’da aşı ve miyokardit vakaları arasında “olası bir bağlantı” olduğunu belirtmiştir. İsrail’de Aralık 2020 ile Mayıs 2021 arasında beş milyondan fazla aşılanmış insan arasında toplam 275 miyokardit vakası rapor edilmiştir. Vakaların çoğu, genellikle ikinci dozdan sonra, 16-19 yaşlarındaki erkekler olduğu raporlanmıştır. Raporların ardından Avrupa İlaç Ajansı, Temmuz ayında rapor vermesi beklenen bir inceleme başlatmıştır.

Miyokardit ciddi bir sorun mudur?

Miyokardit ve perikardit belirtileri değişkenlik göstermekle birlikte; nefes darlığı, düzensiz olabilen güçlü bir kalp atışı ve göğüs ağrısını içerir. Kalp iltihabı, SARS-CoV-2’nin kendisi de dahil olmak üzere bir dizi viral enfeksiyonda görülen bir komplikasyondur. Avrupa İlaç Ajansı, kaynağa bağlı olarak, miyokardit ve perikardit insidansının yılda 100.000 kişide 1 ile 10 arasında değiştiğini belirtmektedir.

Miyokardit birçok farklı virüsle ilişkilendirilebilir ve nadir görülen bir durum değildir. İnsanların büyük çoğunluğu için miyokardit iyi huylu, kendi kendini sınırlayan bir durumdur ve bazı antienflamatuar ilaçlarla kolayca tedavi edilebilir. Çok az sayıda insan için kalp kası bozulabileceği bildirilmektedir.

Bu durum bir ilişki mi yoksa nedensellik mi?

Özellikle genç erişkinlerde nispeten yaygın olması ve nüfusun yüksek bir kısmının şimdi COVID aşısı olmuş olması, aşı ile olan ilişkinin, ilişki mi yoksa nedensellik mi olduğunu belirlemeyi zorlaştırdığı düşünülmüştür. Bazı olaylar aşıdan bağımsız olarak yine de olmuş olabilir. Bu, özellikle milyonlarca insan aşılandığında da geçerlidir. Aşının bildirilen bir yan etki reaksiyona neden olup olmadığını değerlendirirken birçok faktörün dikkate alınması gerektiği düşünülmektedir.

Bu durum gençler için ne anlama geliyor?

Kalp iltihabı genellikle tedavi edildikten sonra hızlıca iyileşme gösteren bir durumdur. Gençlerde enfeksiyon oranları hala yüksek  ve COVID 19’da dolayı hastaneye yatış oranlarının arttığı görülmektedir. Bu nedenle genel olarak risk-fayda oranı, aşının verilmesinden yanadır. Gençler uzun süreli COVID geliştirme riski altındadır. Bu nedenle toplum sağlığı ve ölüm riski yüksek kişilerin korunması için aşıların gençlere de yapılması faydalı olabilir. İngiltere’de 18 yaşın altındaki kişilerin aşılanması konusunda henüz resmi bir karar verilmemiştir. Ancak bunun yanı sıra ABD’de CDC, 12 yaşın üzerindeki herkese aşı önermeye devam ettiğini belirtmektedir.

Bağışıklama Uygulamaları Danışma Komitesi tarafından, önlenen toplam COVID-19 vakası sayısı göz önüne alındığında, genç erkekler arasında bile nispeten az miyokardit vakası olduğunu gösteren veriler sunuldu. Araştırmacılar, 12 ila 17 yaş arasındaki ergen erkek çocuklar arasında, her bir milyon ikinci doz aşı için 5700 COVID-19 vakasının, 215 hastaneye yatış, 71 yoğun bakım ünitesine yatış ve iki ölümün önleneceğini tahmin ediyor. Buna karşı tahminen 56 ila 69 miyokardit vakası olabileceği bildirilmiştir.

Sonuç Olarak:

• Bu verilere bakıldığında, risk oldukça düşük olmakla birlikte özellikle 30 yaşın altındaki erkeklerde mRNA aşıları  kalp iltihabı riskini artırabilir.
• Ancak bu yaş grubunda koronavirüs enfeksiyonu sonrası yoğun bakım riski de düşüktür.
• Genç erkeklere toplum sağlığı için aşılama yapılmasının da faydaları kaçınılmazdır.
• mRNA aşılarının kalp iltihabı riski daha çok ikinci dozdan sonra olmaktadır bu nedenle tek doz aşı yapılması ilerleyen dönemlerde gündeme gelebilir.
• Genç erkeklerin Çin aşısı veya Rus aşısı olması düşünülebilir.
• 18 yaş altında Biontech yerine Çin aşısı ve Rus aşısı yapılması düşünülebilir. Önümüzdeki günlerde çıkan veriler bize yol gösterecektir.