Alerji testinizin sonucu geldi ve bazı gıdalara karşı hassasiyet veya alerji tespit edildi. Peki şimdi ne yapmalısınız? Hangi gıdalardan uzak durmalı, hangi sağlıklı alternatifleri tercih etmelisiniz? Bu yazımızda, alerji testi sonrası uygulanması gereken eliminasyon diyeti, yasaklı gıdalar ve güvenli alternatifler hakkında kapsamlı bilgi bulabilirsiniz.
Alerji Testi Sonrası Diyet Neden Önemlidir?
Alerji testleri (spesifik IgE, cilt prick testi, patch testi veya eliminasyon-provokasyon testleri), vücudunuzun belirli gıdalara karşı gösterdiği bağışıklık tepkisini belirler. Test sonucunda alerjen maddeler tespit edildiğinde, bu gıdaların diyetten çıkarılması, alerjik belirtilerin önlenmesi ve yaşam kalitesinin artırılması açısından hayati öneme sahiptir.
Diyetle Amaçlanan:
Alerjik reaksiyonları önlemek
Sindirim sistemini rahatlatmak
Cilt ve solunum semptomlarını azaltmak
Bağışıklık sistemini dengelemek
Yaygın Yasaklı Gıdalar (Alerjenler)
Alerji testlerinde en sık çıkan gıdalar şunlardır:
| Alerjen | Bulunduğu Ürünler |
|---|---|
| Süt | Yoğurt, peynir, tereyağı, çikolata, kek |
| Yumurta | Pasta, kurabiye, makarna, mayonez |
| Buğday (gluten) | Ekmek, makarna, unlu mamuller |
| Fındık/fıstık | Kuruyemiş karışımları, granola, bisküvi |
| Soya | Soya sütü, işlenmiş gıdalar, bazı hazır soslar |
| Balık/deniz ürünleri | Ton balığı, karides, midye |
| Susam | Tahin, simit, bazı Asya mutfağı ürünleri |
Test sonucunda çıkan gıdalara göre diyet kişiselleştirilmelidir. Bu sebeple bir çocuk veya yetişkin alerji uzmanı ile diyetisyen birlikte çalışmalıdır.
Diyetten Çıkarılması Gereken Gıdalara Alternatifler
Alerjik bireylerin beslenmesinde çeşitlilik ve denge sağlamak için alternatifler büyük önem taşır. İşte bazı yaygın alerjenlere karşı kullanılabilecek sağlıklı seçenekler:
1. Süt Alerjisine Alternatifler
| Süt Ürünü | Alternatif |
|---|---|
| Süt | Hindistan cevizi, yulaf, badem veya pirinç sütü (alerji yoksa) |
| Yoğurt | Hindistan cevizi bazlı yoğurt, soya yoğurdu |
| Peynir | Bitkisel bazlı vegan peynirler, tofu bazlı alternatifler |
| Tereyağı | Hindistan cevizi yağı, zeytinyağı, bitkisel margarin |
⚠️ Bitkisel sütlerin içeriği dikkatle okunmalı, alerjen uyarılarına bakılmalıdır.
2. Yumurta Alerjisine Alternatifler
Kek ve kurabiye tariflerinde:
1 yumurta yerine 1/4 su bardağı elma püresi
1 yemek kaşığı keten tohumu + 3 yemek kaşığı su
1/2 adet muz püresi
Karbonat + sirke karışımı
Köfte gibi tariflerde:
Galeta unu + yoğurt
Haşlanmış patates veya avokado ile bağlayıcılık sağlanabilir.
3. Buğday/Gluten Alerjisine Alternatifler
Unlar: Nohut unu, pirinç unu, karabuğday unu, mısır unu, glutensiz un karışımları
Ekmekler: Glutensiz ekmekler, mısır ekmeği, pirinç kekleri
Makarna: Mısır, pirinç veya mercimek bazlı glutensiz makarnalar
4. Kuruyemiş Alerjisine Alternatifler
Fındık/fıstık yerine:
Ay çekirdeği ezmesi (sunflower butter)
Kabak çekirdeği
Hindistan cevizi ürünleri (alerji riski düşükse)
⚠️ Tohumlar bile nadiren de olsa alerji yapabileceğinden ilk kullanımda dikkatli olunmalı.
5. Soya Alerjisine Alternatifler
Soya sosu yerine: Glutensiz hindistan cevizi amino asitleri
Soya sütü yerine: Yulaf, pirinç veya hindistan cevizi sütü
Tofu yerine: Nohut veya mercimek bazlı vegan alternatifler
Alerji Testi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
1. Etiket Okuma Alışkanlığı
“İz içerebilir”, “aynı hatta üretilmiştir” gibi uyarılar dikkate alınmalı
Gıda katkı maddeleri de alerjen olabilir (örneğin lesitin – genelde soya kaynaklıdır)
2. Çapraz Bulaşma Riski
Mutfak gereçleri ayrı kullanılmalı
Aynı tavada alerjenle temas etmiş yağ kullanılmamalı
Dışarda yemek yerken içerik ve hazırlama süreci mutlaka sorgulanmalı
3. Beslenme Takibi
Diyet değişikliğinde vitamin ve mineral eksikliği olabilir
Özellikle çocuklarda büyüme ve gelişim takibi yapılmalı
Gerekirse doktor kontrolünde destekleyici takviyeler planlanmalı
Eliminasayon Diyeti Sürecinde Psikolojik Destek
Özellikle çocuklarda alerjik diyet değişiklikleri, sosyal hayatta dışlanma hissi yaratabilir. Bu süreci daha konforlu hale getirmek için:
Aile ve okul iş birliği sağlanmalı
Çocuğa “yiyemeyeceği değil, yiyebileceği” gıdalar anlatılmalı
Güvenli tariflerle çocuk da sürece dahil edilmeli (beraber kurabiye yapmak gibi)
Kutlama, doğum günü gibi etkinliklerde önceden planlama yapılmalı
Pratik Alerji Dostu Tarif Fikirleri
Yumurta ve süt içermeyen krep
Glutensiz ve şeker ilavesiz muzlu kek
Hindistan cevizi sütlü chia puding
Fırında nohut köftesi
Sebzeli kinoa salatası
Glutensiz mercimek çorbası
Sonuç
Alerji testi sonrası doğru diyet planı, hem alerjik reaksiyonların önlenmesinde hem de vücudun dengesinin korunmasında anahtardır. Yasaklı gıdaların yerine geçecek sağlıklı ve besleyici alternatiflerle, hem güvenli hem de keyifli bir beslenme mümkündür. Bu süreçte mutlaka uzman doktor ve diyetisyen desteği alınmalı, etiket okuma ve çapraz bulaşma konularında dikkatli olunmalıdır.
Unutmayın, alerjik yaşam; kısıtlı değil, planlı bir yaşamdır!
