Bağırsak hastalıkları bazen yaygın, bazen de oldukça nadir görülebilir. Eozinofilik kolit, toplumda çok bilinmeyen fakat her yaş grubunda ortaya çıkabilen, sindirim sistemini etkileyen nadir inflamatuar bağırsak hastalıklarından biridir. Özellikle kronik karın ağrısı, ishal, dışkıda kan, kilo kaybı ve şişkinlik yaşayan kişilerde altta yatan nedenlerden biri olabilir. Ancak bu hastalık çoğu zaman irritabl bağırsak sendromu (IBS), Crohn hastalığı, ülseratif kolit, gıda intoleransı veya enfeksiyonlarla karıştırılabilir.

Peki eozinofilik kolit nedir, neden oluşur, kimlerde görülür, nasıl teşhis edilir ve tedavisi mümkün müdür? Gelin, en güncel bilgiler ışığında tüm detaylarıyla inceleyelim.

Eozinofilik Kolit

Eozinofilik kolit (EC), bağışıklık sistemine ait bir hücre tipi olan eozinofillerin kalın bağırsak (kolon) duvarında normalden fazla birikmesiyle ortaya çıkan inflamatuar bir bağırsak hastalığıdır. Bu hücreler normalde kanda belirli düzeylerde bulunur ve alerjik reaksiyonlar, immün yanıt ve parazit enfeksiyonlarıyla mücadelede rol oynar. Ancak kolon dokusunda aşırı eozinofil birikimi olduğunda bağırsak duvarı iltihaplanır ve çeşitli sindirim şikâyetleri gelişir.

EC, eozinofilik gastrointestinal hastalıklar (EGID) grubuna dahildir. Bu grupta:

• Eozinofilik özofajit (EoE)

• Eozinofilik gastrit

• Eozinofilik gastroenterit

de yer alır.

Eozinofilik kolit, bu hastalıklar arasında en nadir görülenidir.

Eozinofiller Neden Artar?

Eozinofiller, bağışıklık sistemi tarafından bir tehdit algılandığında aktive olur. Bu tehdit:

• Alerjenler

• Gıdalar

• İlaçlar

• Parazitler

• Bağırsak hastalıkları

olabilir. Eğer bağışıklık sistemi bu uyaranları gereğinden fazla tehdit olarak algılarsa, eozinofiller kolona göç eder ve iltihap oluşturur.

Eozinofilik Kolit Ne Kadar Yaygındır?

Hastalığın görülme sıklığı kesin olarak bilinmemektedir. Çünkü birçok vaka yanlış tanı almakta veya fark edilmeden iyileşebilmektedir. Ancak bilinenler:

• Bebeklerde ve çocuklarda daha sık görülür.

• Yetişkinlerde daha nadir fakat kronik seyirli olabilir.

• Alerjik hastalığı olan kişilerde risk artar.

Son yıllarda tanı yöntemlerinin gelişmesiyle daha fazla vaka tespit edilmeye başlanmıştır.

Eozinofilik Kolitin Belirtileri Nelerdir?

Belirtiler kişiden kişiye, yaşa ve hastalığın şiddetine göre değişebilir. Bazı kişilerde hafif, bazılarında ise yaşam kalitesini düşürecek kadar ciddi olabilir.

✅ Yetişkinlerde görülen belirtiler

• Kronik veya tekrarlayan karın ağrısı

• İshal (bazen kanlı)

• Dışkıda mukus

• Şişkinlik ve gaz

• Sürekli tuvalete çıkma isteği (tenezm)

• Karın krampları

• Kilo kaybı

• Yorgunluk

• Anemi (kansızlık)

✅ Bebek ve çocuklarda belirtiler

• Kanlı dışkı

• Kolik benzeri huzursuzluk

• İshal

• Kusma

• Büyüme geriliği

• İştahsızlık

• Sık ağlama

Yeni doğan bebeklerde süt protein alerjisi ile karıştırılabilir.

Hastalığın Şiddeti Nasıl Değişebilir?

Eozinofilik kolit:

• Akut (kısa süreli) olabilir — özellikle bebeklerde.

• Kronik (uzun süreli) olabilir — yetişkinlerde daha yaygındır.

Bazı kişilerde belirli gıdalar tüketildiğinde belirtiler alevlenebilir.

Eozinofilik Kolitin Nedenleri Nelerdir?

Kesin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak birçok faktör rol oynayabilir:

1. Gıda alerjileri

Özellikle bebeklerde en sık neden budur.

Sıklıkla suçlanan gıdalar:

• İnek sütü

• Yumurta

• Soya

• Buğday

• Fındık ve kuruyemişler

• Deniz ürünleri

Gıda eliminasyonu ile semptomların düzelmesi bu teoriyi destekler.

2. Alerjik hastalıklar

Astım, egzama, saman nezlesi olan kişilerde görülme oranı daha yüksektir.

3. Bağışıklık sistemi düzensizliği

Aşırı inflamatuar yanıt EC gelişimine yol açabilir.

4. Genetik yatkınlık

Aile öyküsü bulunanlarda risk artar.

5. İlaç reaksiyonları

Bazı antibiyotikler, NSAİİ’ler ve diğer ilaçlar tetikleyici olabilir.

6. Enfeksiyonlar

Parazitler veya bazı bakteriyel enfeksiyonlar eozinofil artışına neden olabilir.

Eozinofilik Kolit Bulaşıcı mıdır?

Hayır. EC bulaşıcı bir hastalık değildir. Kişiden kişiye geçmez. Ancak altta yatan enfeksiyon varsa tedavi edilmelidir.

Eozinofilik Kolit ile Karışabilen Hastalıklar

• Crohn hastalığı

• Ülseratif kolit

• IBS (irritabl bağırsak sendromu)

• Enfeksiyöz kolit

• Çölyak hastalığı

• Hemoroid

• Divertikülit

• Kolon kanseri

Bu nedenle doğru tanı çok önemlidir.

Eozinofilik Kolit Nasıl Teşhis Edilir?

Teşhis, yalnızca belirtilere bakılarak konulamaz. Çünkü semptomlar birçok hastalıkla benzerdir. Bu nedenle kapsamlı değerlendirme gerekir.

1. Tıbbi öykü ve fizik muayene

• Şikâyet süresi

• Gıda ilişkisi

• Alerji öyküsü

• Aile geçmişi

değerlendirilir.

2. Kan testleri

• Eozinofil yüksekliği

• CRP ve sedimantasyon (iltihap göstergeleri)

• Anemi değerlendirmesi

• Alerji testleri

3. Dışkı testleri

• Parazit incelemesi

• Gizli kan testi

• Enfeksiyon taraması

4. Kolonoskopi

En önemli tanı yöntemlerinden biridir. Görüntü normal olabilir—bu nedenle biyopsi şarttır.

5. Biyopsi (kesin tanı)

Kolon duvarından alınan dokuda eozinofil yoğunluğu incelenir.

Tanı ancak biyopsi ile doğrulanabilir.

Eozinofilik Kolitin Tedavisi Nasıl Yapılır?

Tedavi kişiye özeldir. Belirtilerin şiddeti, yaş, altta yatan neden ve eşlik eden hastalıklar göz önünde bulundurulur.

1. Diyet tedavisi

Özellikle bebeklerde ve gençlerde en etkili tedavidir.

• Eliminasyon diyeti

• Gıda provokasyon testi

• Alerjiye neden olan besinlerin çıkarılması

Gıdasal tetikleyici belirlenirse ilaç ihtiyacı azalabilir.

2. Kortikosteroidler

Bağırsak içi (topikal) veya sistemik steroidler kullanılabilir.

• En sık kullanılan: Budesonid

• Semptomları hızlı azaltabilir

Uzun süreli kullanım doktor kontrolü gerektirir.

3. Antihistaminikler

Alerjik bileşen varsa tercih edilebilir.

4. Bağırsak destek tedavileri

• Probiyotikler

• Lif dengesi

• Sıvı takviyesi

5. Altta yatan nedenin tedavisi

Parazit veya ilaç reaksiyonu varsa çözüm buna yöneliktir.

6. Bebeklerde formül değişikliği

Süt protein alerjisinden şüpheleniliyorsa:

• Hipoalerjenik mama

• Amino asit bazlı mama

tercih edilebilir.

Hastalık Tamamen Geçer mi?

• Bebeklerde çoğu zaman kendiliğinden düzelebilir.

• Yetişkinlerde kronik seyir gösterebilir.

• Gıda eliminasyonu başarı oranını artırabilir.

• Düzenli takip çok önemlidir.

Yaşam Tarzı Önerileri

✅ Bağırsak dostu beslenme
✅ Doktor önerisi olmadan ilaç kullanmama
✅ Kafein, alkol ve yoğun işlenmiş gıdaları sınırlama
✅ Stres yönetimi
✅ Düzenli su tüketimi
✅ Alerji tetikleyicilerinden kaçınma

Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?

Aşağıdaki durumlar ciddidir:

• Dışkıda kan

• Sürekli ishal

• Şiddetli karın ağrısı

• İstemsiz kilo kaybı

• Yutma veya nefes darlığı

• Yüksek ateş

• Çocuklarda büyüme geriliği

Bu belirtiler varsa gecikmeden değerlendirme yapılmalıdır.

Eozinofilik Kolit Kansere Dönüşür mü?

Şu anki bilimsel verilere göre EC kolon kanseri riskini belirgin artırmaz. Ancak uzun süren iltihap bağırsak sağlığını olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle takip önemlidir.

Eozinofilik Kolit Kimlerde Daha Sık Görülür?

• Bebekler ve küçük çocuklar

• Alerji geçmişi olanlar

• Astım ve egzama hastaları

• Ailesinde eozinofilik hastalık bulunanlar

• Bağışıklık sistemi hassasiyeti olanlar

Eozinofilik Kolit ile Yaşamak Mümkün mü?

Evet. Doğru tanı, uygun beslenme planı, düzenli takip ve kişiye uygun tedaviyle hastalar sağlıklı ve konforlu bir yaşam sürdürebilir.

Eozinofilik kolit, kalın bağırsakta eozinofil adı verilen bağışıklık hücrelerinin aşırı birikmesiyle oluşan, genellikle alerji ve bağışıklık sistemi temelli, nadir fakat yönetilebilir bir bağırsak hastalığıdır. Belirtiler başka hastalıklarla karışabileceği için doğru tanı çok önemlidir. Uygun tedavi, diyet düzeni ve doktor takibiyle hastalık genellikle kontrol altına alınabilir.

Tıbbi Uyarı

Bu içerik yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka gastroenteroloji veya alerji uzmanına başvurulmalıdır.