Alerjiler her yaşta ortaya çıkabilen bağışıklık sistemi hastalıklarıdır. Ancak bazı alerji türleri, belirli yaş gruplarında daha sık görülür. Bu durum hem bağışıklık sisteminin gelişim evreleriyle hem de çevresel etkileşimlerle doğrudan ilişkilidir. “Hangi alerji hangi yaşta başlar?” sorusunun cevabı, özellikle anne babalar ve sağlık profesyonelleri için önemli ipuçları sunar. Bu yazıda bebeklikten yetişkinliğe kadar farklı yaş gruplarında en sık görülen alerji türlerini ele alacağız.

Bebeklik Dönemi (0–2 Yaş)

Gıda Alerjileri

Bebeklik döneminde en sık görülen alerji türü gıda alerjisidir. Özellikle anne sütü dışında ek gıdalara geçilen dönemde şu gıdalar öne çıkar:

• İnek sütü

• Yumurta

• Soya

• Buğday

• Balık ve deniz ürünleri

• Yer fıstığı ve kuruyemişler

İnek sütü protein alerjisi (İSPA), 1 yaş altı bebeklerde sık görülür. Deride egzama, kusma, ishal, karın ağrısı, huzursuzluk gibi belirtilerle kendini gösterebilir.

Egzama (Atopik Dermatit)

Bebeklerde görülen bir diğer alerjik durum da atopik dermatittir. Genellikle yanaklarda, dirseklerde ve diz arkalarında kızarıklık, kaşıntı ve cilt kuruluğu ile başlar.

Erken Çocukluk Dönemi (2–5 Yaş)

Alerjik Rinit (Saman Nezlesi)

Bu yaş grubunda bağışıklık sistemi dış etkenlere daha fazla tepki vermeye başlar. Polenler, toz akarları ve evcil hayvan tüyleri gibi alerjenlere karşı gelişen alerjik rinit belirtileri ortaya çıkabilir:

• Burun akıntısı ve tıkanıklık

• Hapşırık nöbetleri

• Gözlerde sulanma ve kaşıntı

Özellikle bahar aylarında artış gösterir ve çocuklarda uyku kalitesini, dikkat süresini ve okul başarısını olumsuz etkileyebilir.

Besin Alerjilerinin Devamı

Bu yaşlarda hala devam eden süt, yumurta gibi gıda alerjileri olabilir. Ancak bazı çocuklarda bu alerjiler 3–5 yaş civarında tolerans gelişerek ortadan kalkabilir.

Okul Çağı (6–12 Yaş)

Polen Alerjisi

Ağaç, çimen ve yabani ot polenlerine karşı gelişen alerjiler bu yaş grubunda yaygın hale gelir. Özellikle ilkbahar ve yaz aylarında şikâyetler artar. Sıklıkla rinit ve konjonktivit (göz alerjisi) birlikte görülür.

Astım

Astım, çocukluk döneminde sık görülen solunum yolu alerjilerindendir. Nefes darlığı, hırıltı, öksürük gibi semptomlarla kendini gösterir. Çoğu çocukta polen, ev tozu akarları veya küf mantarlarına karşı gelişen alerjik reaksiyonlara eşlik eder.

Alerjik astım, bu yaş grubunda özellikle spor yaparken veya geceleri şiddetli hale gelebilir.

Evcil Hayvan Alerjisi

Okul çağı çocuklarında kedi, köpek, kuş tüyü gibi evcil hayvanlara bağlı alerjiler de görülebilir. Burun tıkanıklığı, öksürük, göz kaşıntısı ve cilt döküntüsü gibi belirtiler yaygındır.

Ergenlik Dönemi (13–18 Yaş)

İlaç Alerjileri

Ergenlik döneminde, daha sık karşılaşılan antibiyotik kullanımı ve tıbbi müdahaleler nedeniyle ilaç alerjileri dikkat çeker. Penisilin grubu antibiyotikler, ağrı kesiciler ve bazı aşılar alerjik reaksiyonlara yol açabilir.

Kontakt Dermatit

Bu yaş grubunda kozmetik ürünler, parfümler, takılar ve bazı giysilerle temas sonrası kontakt dermatit gelişebilir. Ciltte kızarıklık, kabarcıklar ve kaşıntı en belirgin belirtilerdir.

Gıda Alerjilerinin Seyri

Çocukluk döneminde başlayan bazı gıda alerjileri ergenlikte devam edebilir. Ancak yer fıstığı, kabuklu deniz ürünleri gibi alerjiler bu dönemde ilk kez de ortaya çıkabilir ve genellikle kalıcıdır.

Yetişkinlik Dönemi (18 Yaş ve Üzeri)

Mevsimsel Alerjiler

Yetişkinlerde de polen, küf, akar gibi çevresel alerjenlere bağlı rinit ve astım sık görülür. Ancak bazı bireylerde ilk kez bu yaşlarda bile alerji gelişebilir.

Mesleki Alerjiler

Çalışma hayatına atılan bireylerde, maruz kaldıkları kimyasallar, lateks, temizlik ürünleri veya un gibi maddelere karşı alerjik reaksiyonlar gelişebilir. Bu tür alerjiler “mesleki alerjiler” olarak adlandırılır.

Gıda Alerjileri

Yetişkinlikte görülen yeni başlangıçlı gıda alerjileri genellikle deniz ürünleri, yer fıstığı, ceviz, kaju gibi kuru yemişlere bağlıdır. Bazen çocuklukta olmayan bu alerjiler, erişkinlikte ani şekilde başlayabilir ve anafilaksiye kadar ilerleyebilir.

Yaşa Göre Alerji Tablosu

Alerjilerin Erken Tanısı Neden Önemlidir?

Yaş gruplarına göre alerjilerin bilinmesi, erken tanı ve tedavi açısından büyük önem taşır. Erken teşhis edilen alerjilerde:

• Alerjenlerden korunma daha etkili olur.

• Gelişebilecek astım veya egzama gibi hastalıkların önüne geçilebilir.

• Çocuğun yaşam kalitesi ve gelişimi olumlu etkilenir.

• Gerekirse immünoterapi (alerji aşısı) gibi kalıcı çözümler uygulanabilir.

Sık Sorulan Sorular

Alerjiler genetik midir?

Evet, alerjilerin genetik geçişi oldukça yüksektir. Ailede alerjik bir hastalık öyküsü varsa, çocukta da gelişme riski artar.

Alerjiler zamanla geçer mi?

Bazı gıda alerjileri (süt, yumurta) çocuklukta başlayıp zamanla kaybolabilir. Ancak yer fıstığı, ceviz, deniz ürünleri gibi alerjiler genellikle kalıcıdır.

Alerji testi her yaşta yapılabilir mi?

Evet. Cilt prick testi, kan testleri (IgE), eliminasyon diyeti gibi yöntemlerle her yaş grubuna uygun testler yapılabilir.

Sonuç

Alerjiler, yaşa bağlı olarak değişen şekillerde ortaya çıkabilir. Bebeklik döneminde gıda alerjileri ve egzama, çocuklukta polen alerjileri ve astım, ergenlikte ilaç ve temas alerjileri, yetişkinlikte ise mesleki ve gıda alerjileri ön plana çıkar. Alerji belirtileri fark edildiğinde gecikmeden uzman bir alerji doktoruna başvurmak hem tanı hem de yaşam kalitesi açısından büyük önem taşır.

Unutmayın, alerjiler yaşa göre farklılık gösterebilir ancak doğru teşhis ve yaklaşımla kontrol altına alınabilir.