Göz alerjisi, çocuklarda sık karşılaşılan ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyen bir durumdur. Özellikle bahar ve yaz aylarında artış gösteren göz alerjileri, genellikle çevresel alerjenlere karşı bağışıklık sisteminin verdiği aşırı duyarlılık tepkisi sonucunda gelişir. Kaşıntı, kızarıklık ve sulanma gibi belirtilerle kendini gösteren bu durum, okul başarısından sosyal hayata kadar pek çok alanı etkileyebilir.
Bu yazıda çocuklarda göz alerjisinin nedenlerini, belirtilerini, tanı yöntemlerini ve en etkili tedavi seçeneklerini detaylı şekilde ele alacağız.
Göz Alerjisi Nedir?
Göz alerjisi, tıpta “alerjik konjonktivit” olarak adlandırılır. Gözün dış kısmını örten ince zar olan konjonktiva tabakasının, alerjenlere karşı iltihaplanması sonucu ortaya çıkar. Alerjenle temas eden göz, bağışıklık sistemi tarafından aşırı şekilde yanıtlanır ve bu da tipik alerjik belirtilere yol açar.
Çocuklarda Göz Alerjisine Neden Olan Başlıca Etkenler
Göz alerjisine yol açan faktörler genellikle çevresel alerjenlerdir:
Polenler: Özellikle ilkbahar ve yaz aylarında artar
Ev tozu akarları (mite)
Hayvan tüyü ve tükürüğü (kedi, köpek)
Küf mantarları
Sigara dumanı ve hava kirliliği
Kontakt lens kullanımı (ergenlik çağındaki çocuklarda)
Göz makyajı, sabun veya şampuan gibi tahriş edici maddeler
Çocuklarda Göz Alerjisinin Belirtileri
Göz alerjisinde belirtiler genellikle iki gözü birden etkiler ve aşağıdaki şikâyetlerle kendini gösterir:
1. Kaşıntı
Göz alerjisinin en sık görülen belirtisidir. Çocuklar sık sık gözlerini ovuşturur, bu durum daha fazla tahrişe neden olabilir.
2. Kızarıklık
Gözlerin beyaz kısmı (sklera) kırmızıya döner. Bazen bu kızarıklık göz kapaklarına da yansır.
3. Göz Sulanması
Alerji nedeniyle gözlerde aşırı gözyaşı üretimi oluşabilir.
4. Şişlik
Göz kapaklarında hafif veya belirgin şişlik meydana gelebilir. Özellikle sabahları belirgindir.
5. Işık Hassasiyeti
Çocuk parlak ışıklardan rahatsız olabilir, gözlerini kısar ya da kapatma ihtiyacı duyar.
6. Gözde Batma ve Yanma Hissi
Alerjik iltihap nedeniyle gözlerde batma veya yanma hissi yaşanabilir.
Not: Bu belirtiler enfeksiyonla karıştırılabilir. Göz alerjisinde genellikle sarı-yeşil iltihaplı akıntı yoktur, şeffaf sulanma olur.
Göz Alerjisi Çeşitleri
Çocuklarda göz alerjisi birkaç farklı klinik formda ortaya çıkabilir:
Mevsimsel Alerjik Konjonktivit: Genellikle bahar aylarında polenlerle tetiklenir.
Yıl Boyu Süren Alerjik Konjonktivit: Ev tozu, hayvan tüyü gibi yıl boyunca etkili olan alerjenlerle oluşur.
Vernal Keratokonjonktivit: Genellikle erkek çocuklarda görülür. Şiddetli göz kaşıntısı, akıntı ve fotofobi ile seyreder.
Atopik Konjonktivit: Atopik dermatitli çocuklarda daha sık görülür.
Tanı Nasıl Konur?
Göz alerjisi tanısı genellikle klinik değerlendirme ile konur. Ancak bazı durumlarda ek testlere ihtiyaç duyulabilir.
1. Fizik Muayene
Çocuğun öyküsü alınır, belirtilerin ne zaman ve hangi durumlarda başladığı sorgulanır. Göz muayenesi ile kızarıklık, şişlik ve sulanma değerlendirilir.
2. Alerji Testleri
Cilt prick testi veya kan testleriyle alerjene karşı spesifik IgE antikorları araştırılır. Özellikle uzun süreli ya da şiddetli şikayetlerde yapılabilir.
3. Göz Doktoru Konsültasyonu
Gerekli durumlarda göz hastalıkları uzmanı ile birlikte değerlendirme yapılır. Kontakt dermatit veya göz enfeksiyonları ayırıcı tanıya girer.
Tedavi Yöntemleri
Göz alerjisi tedavisinde temel amaç; semptomları hafifletmek, alerjenle teması azaltmak ve altta yatan alerjik yanıtı kontrol altına almaktır.
1. Alerjenden Korunma
Polen mevsiminde pencereler kapalı tutulmalı
Göz kaşımaktan kaçınılmalı
Ev sık sık süpürülmeli, halılar azaltılmalı
Hayvan tüylerine karşı alerji varsa temas sınırlandırılmalı
Alerjiye neden olan sabun, şampuan gibi ürünler değiştirilmeli
2. Soğuk Kompres
Temiz bir bezle yapılan soğuk kompres göz kaşıntısını ve şişliğini hafifletebilir.
3. Göz Damlaları
Doktor önerisiyle şu tür göz damlaları kullanılabilir:
Antihistaminik göz damlaları
Mast hücresi stabilizatörleri
Kortizonlu damlalar (kısa süreli, hekim kontrolünde)
Yapay gözyaşı (tahrişi azaltır, göz yüzeyini rahatlatır)
Kortizonlu damlalar göz içi basıncını artırabileceği için mutlaka doktor önerisiyle kullanılmalıdır.
4. Alerji İlaçları (Sistemik)
Oral antihistaminikler kaşıntı ve sulanmayı azaltmak için reçete edilebilir. Ancak sedasyon (uyku hali) yapabilme ihtimaline dikkat edilmelidir.
5. Alerji Aşısı (İmmünoterapi)
Eğer çocuğun göz alerjisi sürekli ve şiddetliyse, altta yatan alerjene yönelik immünoterapi (alerji aşısı) planlanabilir.
Aileler Ne Yapmalı?
Göz kaşıma alışkanlığı varsa çocuğun elleri sık yıkanmalı, tırnakları kısa tutulmalı
Gözlük kullanımı, polen mevsiminde gözleri korumaya yardımcı olabilir
Öğretmen ve okul yönetimi çocuğun durumu hakkında bilgilendirilmelidir
Havuz sonrası gözler bol su ile yıkanmalı ve gözlük kullanılmalıdır
Göz şikâyetleri sık ve şiddetliyse mutlaka bir çocuk alerji uzmanı ile görüşülmelidir
Sıkça Sorulan Sorular
Göz alerjisi bulaşıcı mıdır?
Hayır. Göz alerjisi bulaşıcı değildir. Enfeksiyon kaynaklı göz iltihabından ayrılması gerekir.
Alerji damlaları ne kadar süreyle kullanılmalı?
Kullandığınız damlaya göre süre değişir. Antihistaminikler uzun süreli kullanılabilirken, kortizonlu damlalar kısa süreli ve doktor kontrolünde verilmelidir.
Göz alerjisi zamanla geçer mi?
Bazı çocuklarda büyüdükçe belirtiler azalabilir. Ancak alerjenle temas sürdükçe belirtiler devam edebilir.
Göz kaşıması zararlı mı?
Evet. Göz kaşıma, tahrişi artırır ve kornea üzerinde hasar oluşturabilir. Kaşıma yerine soğuk kompres tercih edilmelidir.
Gözlük alerjiyi önler mi?
Gözlük polen ve tozdan koruyucu olabilir, ancak tek başına yeterli değildir.
Sonuç
Çocuklarda göz alerjisi, yaşam kalitesini etkileyen ama doğru yönetildiğinde kontrol altına alınabilen bir durumdur. Ailelerin ve öğretmenlerin belirtileri tanıması, erken tedaviye yönlendirmesi ve tetikleyicilerden korunma önlemlerini uygulaması çok önemlidir. Göz kaşıma gibi basit görünen alışkanlıkların bile ciddiye alınması, ileride oluşabilecek daha büyük sorunların önlenmesine yardımcı olur.
Unutmayın, göz alerjisi tedavi edilebilir bir durumdur. Ancak ihmal edilirse hem görsel hem yaşam konforu açısından çocuğun gelişimini olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle şüpheli belirtilerde bir çocuk alerji uzmanına başvurulması en doğru adım olacaktır.
