Süt, çocukların büyüme ve gelişme döneminde önemli bir besin kaynağıdır. Ancak bazı çocuklar için süt, sağlığı tehdit eden ciddi alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Süt alerjisi ile laktoz intoleransı ise sıkça birbirine karıştırılır. Oysa bu iki durum tamamen farklıdır. Bu yazımızda çocuklarda süt alerjisini tüm yönleriyle ele alıyor, laktoz intoleransı ile farklarını açıklıyoruz.

Süt Alerjisi Nedir?

Süt alerjisi, bağışıklık sisteminin süt proteini olan kazein veya beta laktoglobulin gibi maddelere karşı aşırı tepki vermesiyle oluşur. Genellikle inek sütüyle karşılaştıktan kısa bir süre sonra belirtiler ortaya çıkar. Bu durum, bağışıklık sisteminin sütü “tehdit” olarak algılaması ve savunma başlatması sonucu gelişir.

Kimlerde Görülür?

• En çok 0–1 yaş arasındaki bebeklerde görülür.

• Ailede alerji geçmişi olan çocuklarda risk artar.

• Çoğu çocukta 3 yaşına kadar geçer, ancak bazı çocuklarda kalıcı olabilir.

Laktoz İntoleransı Nedir?

Laktoz intoleransı ise bağışıklık sistemiyle değil sindirim sistemiyle ilgilidir. Laktoz, süt ve süt ürünlerinde bulunan bir şekerdir. Bu şekeri sindirmek için laktaz enzimi gerekir. Vücutta bu enzim yeterince üretilmediğinde, laktoz parçalanamaz ve sindirim sistemi rahatsızlıkları ortaya çıkar.

Laktoz İntoleransı Belirtileri:

• Karın ağrısı

• Şişkinlik

• Gaz

• İshal

Bu belirtiler genellikle süt içildikten 30 dakika–2 saat sonra ortaya çıkar ve hayatı tehdit etmez.

Süt Alerjisi Belirtileri Nelerdir?

Süt alerjisi belirtileri, laktoz intoleransından çok daha ciddidir ve farklı sistemleri etkileyebilir.

Deri Belirtileri:

• Egzama

• Kurdeşen (ürtiker)

• Ciltte kızarıklık ve kaşıntı

Sindirim Sistemi Belirtileri:

• Kusma

• Kanlı dışkı

• İshal veya kabızlık

Solunum Sistemi Belirtileri:

• Hırıltılı solunum

• Burun akıntısı

• Öksürük

Anafilaksi:

• Şiddetli vakalarda süt alımı hayatı tehdit eden anafilaksiye yol açabilir.

• Bu durumda nefes darlığı, tansiyon düşüklüğü, bilinç kaybı görülebilir.

Süt Alerjisi ve Laktoz İntoleransı Arasındaki Farklar

Süt Alerjisi Nasıl Teşhis Edilir?

Bir çocukta süt alerjisinden şüphelenildiğinde mutlaka çocuk alerji uzmanına başvurulmalıdır. Teşhis için şu yöntemler kullanılır:

• Aile öyküsü ve semptom sorgulaması

• Cilt prick testi

• Kan testi (spesifik IgE)

• Eliminasyon-provokasyon diyeti: Süt içeren gıdalar diyetten çıkarılır, belirtiler geçerse yeniden verilerek reaksiyon gözlemlenir.

Süt Alerjisinde Beslenme Nasıl Olmalı?

Süt alerjisi olan çocuklarda inek sütü tamamen diyetten çıkarılır. Ancak büyüme çağında olan çocuklar için bu eksikliğin doğru şekilde telafi edilmesi gerekir.

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Sadece süt değil, yoğurt, peynir, tereyağı, krema, sütlü bisküvi gibi ürünler de diyetten çıkarılmalıdır.

• Etiketlerde “kazein”, “süt tozu”, “süt proteini” gibi terimler aranmalıdır.

• Süt yerine bitkisel sütler (hindistan cevizi sütü, badem sütü, yulaf sütü) kullanılabilir. Ancak soya sütü de alerjik olabilir, dikkatli olunmalıdır.

• Kalsiyum ve D vitamini eksikliği gelişebilir, doktor önerisiyle takviye verilebilir.

Okul ve Sosyal Ortamlarda Dikkat Edilmesi Gerekenler

Süt alerjisi olan çocuklar için sadece evde değil, okul ve sosyal yaşamda da önlemler alınmalıdır:

• Öğretmen, okul hemşiresi ve kantin görevlileri bilgilendirilmelidir.

• Doğum günü, piknik gibi sosyal ortamlarda çocuğa güvenli atıştırmalıklar sağlanmalıdır.

• Çocuğa yaşı uygun şekilde alerjisini anlatmak ve kendi kendini korumayı öğretmek gerekir.

Süt Alerjisi Geçer mi?

İyi haber şu ki, süt alerjisi çocukların büyük çoğunluğunda zamanla geçer.

• %80’inde 3 yaşına kadar belirti görülmez hale gelir.

• Ancak bazı çocuklarda kalıcı olabilir ve yetişkinliğe kadar devam edebilir.

Tedavi Yöntemleri

Süt alerjisi için kesin bir tedavi olmamakla birlikte semptomlar diyetle kontrol altına alınır. Gıda alerjilerinde deneysel olarak kullanılan yöntemler arasında:

• Oral immünoterapi (OIT): Uzman kontrolünde çok düşük dozlarla süt verilip vücudun toleransı artırılmaya çalışılır. Risklidir, mutlaka alerji uzmanı tarafından yapılmalıdır.

• EpiPen (adrenalin oto-enjektörü) taşıması, şiddetli alerji öyküsü olan çocuklar için hayati önemdedir.

Sonuç: Farkı Bilmek Hayat Kurtarır

Süt alerjisi ve laktoz intoleransı karıştırılmamalıdır. Biri bağışıklık sistemi tepkisiyle oluşur ve hayati tehlike yaratabilirken, diğeri sindirim sistemiyle sınırlıdır ve genellikle yaşamı tehdit etmez. Belirtiler benzer görünse de yaklaşım, tedavi ve yönetim şekilleri tamamen farklıdır.

Çocuğunuzun sütle ilgili şikayetleri varsa, mutlaka bir çocuk alerji uzmanına başvurarak doğru teşhis ve uygun yönetim planı oluşturmalısınız. Erken fark etmek ve bilinçli davranmak, çocuğunuzun sağlıklı ve mutlu bir yaşam sürmesini sağlar.