Alerjiler, çocukluk döneminde oldukça yaygın görülen sağlık sorunları arasındadır. Cilt döküntüleri, burun akıntısı, öksürük, kaşıntı, göz yaşarması gibi belirtiler çocuklarda hayat kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir. Bu belirtilerin altında alerjik bir hastalık yatıyorsa, erken tanı büyük önem taşır. Peki, çocuklarda alerji testleri ne zaman yapılmalı? Hangi testler tercih edilir ve hangi durumlarda test yapılması önerilir? Tüm bu soruların cevabını bu yazıda bulabilirsiniz.

Alerji Nedir? Çocuklarda Nasıl Belirti Verir?

Alerji, vücudun bağışıklık sisteminin normalde zararsız olan maddelere aşırı tepki vermesiyle ortaya çıkar. Bu maddelere “alerjen” denir. Polen, ev tozu akarları, hayvan tüyü, bazı gıdalar, ilaçlar, böcek sokmaları ve küf gibi etkenler çocuklarda en sık görülen alerjenlerdir.

Çocuklarda görülen yaygın alerjik hastalıklar şunlardır:

• Alerjik rinit (saman nezlesi)

• Alerjik astım

• Egzama (atopik dermatit)

• Gıda alerjileri

• Kurdeşen (ürtiker)

Bu durumlar bazen benzer belirtilerle ortaya çıktığı için tanı koymak zor olabilir. Bu noktada, alerji testleri devreye girer.

Alerji Testleri Ne İşe Yarar?

Alerji testleri, çocuğun hangi maddeye karşı duyarlı olduğunu tespit etmeye yarar. Böylece hem alerjenle temasın azaltılması sağlanabilir hem de uygun tedavi planlanabilir. Testler sayesinde:

• Alerjiye neden olan madde belirlenir

• Gereksiz diyetlerin veya ilaçların önüne geçilir

• Alerjik hastalıkların doğru şekilde yönetilmesi sağlanır

• Gerekiyorsa immünoterapi (alerji aşısı) planlaması yapılabilir

Çocuklarda Alerji Testi Ne Zaman Yapılmalı?

1. Belirti ve Şikâyetler Ortaya Çıktığında

Alerji testleri, çocuğun yaşadığı semptomlara göre planlanır. Özellikle şu belirtiler varsa test önerilir:

• Mevsimsel ya da yıl boyu süren burun akıntısı, tıkanıklık, hapşırma

• Kronik öksürük ve hırıltı

• Sık tekrarlayan bronşit veya solunum yolu enfeksiyonları

• Egzama tarzı cilt lezyonları

• Bazı gıdaları yedikten sonra kızarıklık, kusma, ishal veya nefes darlığı

2. 6 Aydan Sonra Her Zaman Mümkün

Genel olarak, alerji testleri 6 aydan itibaren güvenle yapılabilir. Ancak testin zamanlaması, çocuğun yaşı ve gelişimiyle birlikte belirtilerin şiddetine göre uzman hekim tarafından değerlendirilmelidir.

• Cilt testleri (Prick test): Genellikle 2 yaşından itibaren daha net sonuçlar verir. Ancak daha küçük yaşta da yapılabilir.

• Kan testleri (spesifik IgE): Yenidoğan döneminden itibaren uygulanabilir. Özellikle gıda alerjilerinde küçük çocuklar için uygundur.

3. Tedaviye Yanıt Yetersizse

Eğer çocuğun kullandığı ilaç tedavisine rağmen şikâyetleri geçmiyorsa, altta yatan bir alerjik neden olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır. Bu noktada testler rehber niteliği taşır.

Hangi Alerji Testleri Yapılır?

1. Cilt Prick Testi

Küçük miktarlarda alerjen maddeler kol üzerine damlatılır ve cilt hafifçe çizilir. 15-20 dakika içinde kızarıklık ve kabarıklık oluşursa, o maddeye alerji olduğu anlaşılır.

Avantajları:

• Hızlı sonuç verir (20 dakika)

• Güvenlidir

• Uygun yaşta çocuklarda oldukça etkili

2. Kan Testi (Spesifik IgE Testi)

Laboratuvar ortamında çocuğun kanı alınarak belirli alerjenlere karşı bağışıklık yanıtı (IgE) ölçülür. Gıda alerjisi şüphesi olan küçük çocuklarda tercih edilir.

Avantajları:

• Her yaşta yapılabilir

• Egzaması olan ya da ilaç kullanan çocuklarda daha güvenlidir

3. Yama Testi (Patch Test)

Kontakt dermatit gibi geç tip alerjilerde tercih edilir. Cilde yapıştırılan özel alerjen bantlar 48-72 saat sonra değerlendirilir.

Alerji Testleri Öncesinde Nelere Dikkat Edilmeli?

Alerji testi yapılmadan önce aşağıdaki noktalara dikkat edilmesi gerekir:

• Antihistaminik ilaçlar testten 5-7 gün önce kesilmelidir. Bu ilaçlar sonucu etkileyebilir.

• Ateşli hastalık varsa test ertelenmelidir.

• Egzama aktifse, cilt testi yerine kan testi tercih edilebilir.

• Testten önce aç kalmaya gerek yoktur.

Test Sonuçlarına Göre Tedavi Planlaması

Alerji test sonuçları, çocuğun şikâyetleriyle birlikte değerlendirilmelidir. Test pozitif olsa da belirti yoksa tedavi gerekmez. Ancak test sonucu ve klinik tablo örtüşüyorsa:

• Alerjenden uzak durma (eliminasyon) önerilir

• İlaç tedavisi başlanır

• Alerji aşısı (immünoterapi) planlanabilir

Sık Sorulan Sorular

Alerji testleri çocuklara zarar verir mi?

Hayır. Gerekli önlemler alındığında alerji testleri çocuklar için oldukça güvenlidir. Sadece ciltte hafif kızarıklık ya da kaşıntı gibi geçici yan etkiler görülebilir.

Hangi yaşta en doğru sonuç alınır?

Testler her yaşta yapılabilir; ancak 2 yaşından sonra cilt testlerinin doğruluğu artar. Küçük bebeklerde kan testi daha uygundur.

Test sonucu negatifse alerji yok mudur?

Hayır. Bazı alerjiler testle saptanamayabilir. Klinik bulgular önemlidir. Gerekirse testler zaman içinde tekrarlanabilir.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Alerji testleri mutlaka çocuk alerji uzmanı tarafından planlanmalıdır.

• Tek başına test sonucu değil, semptomlarla birlikte değerlendirme yapılmalıdır.

• Yanlış pozitif veya yanlış negatif sonuçlar olabilir. Bu nedenle test sonucu ile çocuğun öyküsü birlikte yorumlanmalıdır.

• Gereksiz yere uzun süreli diyetler yapılmamalıdır. Gıda alerjisi şüphesi varsa testle doğrulanmalıdır.

Sonuç: Erken Tanı, Sağlıklı Gelecek

Çocuklarda alerjik hastalıklar erken tanındığında, hem çocuğun yaşam kalitesi artırılır hem de alerjinin ilerlemesi önlenebilir. Alerji testleri, doğru zamanda ve doğru yöntemle yapıldığında tanıya büyük katkı sağlar. Şikâyetleri olan her çocuk için test gerekmeyebilir; ancak doğru hasta, doğru test ve doğru zamanlama ile alerjiyle mücadele etmek mümkündür.

Aileler olarak çocuğunuzda alerji belirtileri olduğunu düşünüyorsanız, zaman kaybetmeden bir çocuk alerji uzmanına başvurmanız en doğru adım olacaktır.