Bebek ve Çocuklarda Süt Alerjisi

Süt alerjisi, bebek ve çocuklarda bağışıklık sisteminin inek sütündeki proteinleri (özellikle kazein ve beta-laktoglobulin) yabancı madde olarak algılayıp aşırı tepki göstermesiyle ortaya çıkan immünolojik bir gıda alerjisidir.
En sık 6 ay–2 yaş arasındaki bebeklerde görülür. Anne sütüyle beslenen bebeklerde bile, annenin tükettiği süt ve süt ürünleri anne sütü yoluyla geçerek alerjik reaksiyona neden olabilir.
Süt alerjisi, laktoz intoleransından farklıdır; burada sorun sindirim değil, bağışıklık sisteminin aşırı duyarlılığıdır.

Süt Alerjisi Nedir ve Nasıl Gelişir?

Süt alerjisi, bağışıklık sisteminin süt proteini olan kazein ve whey gibi maddeleri zararlı olarak algılaması sonucu ortaya çıkar. Bağışıklık sistemi bu proteinlere karşı antikorlar üreterek alerjik reaksiyona yol açar. Alerjik reaksiyonlar hafif semptomlardan şiddetli reaksiyonlara kadar değişiklik gösterebilir.

Süt Alerjisi ve Laktoz İntoleransı Arasındaki Fark:

• Süt Alerjisi: Bağışıklık sistemiyle ilgilidir ve süt proteinlerine karşı gelişir.
• Laktoz İntoleransı: Sindirim sistemiyle ilgilidir ve sütteki şeker (laktoz) sindirilemediğinde oluşur.

Bebek ve Çocuklarda Süt Alerjisinin Belirtileri

Belirtiler genellikle süt veya süt ürünü alındıktan sonraki dakikalar ila saatler içinde ortaya çıkar.
Belirtiler üç ana grupta incelenir:

Cilt belirtileri:

• Kızarıklık, kaşıntı, kurdeşen (ürtiker)

• Dudak, göz çevresi veya yüzde şişlik

• Egzama benzeri döküntüler

Sindirim sistemi belirtileri:

• Kusma, mide bulantısı

• Gaz, karın ağrısı, huzursuzluk

• Sulu veya mukuslu dışkı, bazen kanlı dışkılama

• Kilo alamama ve iştahsızlık

Solunum sistemi belirtileri:

• Burun tıkanıklığı, geniz akıntısı

• Hırıltılı solunum, öksürük veya nefes darlığı

• Şiddetli durumlarda anafilaksi (ani alerjik şok) gelişebilir

Belirtiler bazen hemen (IgE aracılı alerji), bazen saatler sonra (non-IgE tipi) ortaya çıkabilir.

Bebek ve Çocuklarda Süt Alerjisinin Nedenleri

Süt alerjisi, bağışıklık sisteminin süt proteinlerine karşı aşırı tepki göstermesi sonucu oluşur. Bu durumun gelişmesinde genetik ve çevresel faktörler önemli rol oynar.

Risk Faktörleri:

1. Genetik Yatkınlık:
   Ailede alerji, astım veya egzama öyküsü varsa, bebeklerde süt alerjisi riski artar.
2. Erken Maruziyet:
   Bebeklik döneminde inek sütüyle erken tanışma, alerji gelişme riskini artırabilir.
3. Bağışıklık Sistemi Hassasiyeti:
   Bağışıklık sistemi, süt proteinlerini zararlı olarak algılayabilir.

Bebek ve Çocuklarda Süt Alerjisinin Teşhisi

Tanı, detaylı beslenme öyküsü, semptomların gözlemi ve alerji testleriyle konur:

• Deri prick testi: İnek sütü proteini alerjenine karşı ciltte tepki değerlendirilir.

• Spesifik IgE (kan testi): Süt proteinlerine karşı antikor düzeyi ölçülür.

• Eliminasyon–provokasyon testi: Süt ve süt ürünleri diyetten çıkarılır, belirtiler düzelirse ardından kontrollü şekilde yeniden verilir.

• Non-IgE tipinde bazen tanı için diyet denemesi gerekir.

Tanı mutlaka çocuk alerji uzmanı tarafından konulmalıdır; yanlış değerlendirme hem gereksiz kısıtlamaya hem de beslenme sorunlarına yol açabilir.

Bebek ve Çocuklarda Süt Alerjisinin Tedavisi

Tedavi, süt ve süt ürünlerinden tamamen uzak durmak prensibine dayanır.

1. Beslenme düzeni:

   • İnek sütü, peynir, yoğurt, tereyağı, krema, süt tozu gibi ürünler diyetten çıkarılır.

   • Gerekirse soya, pirinç veya aminoasit bazlı formül mamalar kullanılır.

   • Anne sütüyle beslenen bebeklerde, anne de süt ve süt ürünlerinden uzak durmalıdır.

2. İlaç tedavisi:

   • Cilt veya sindirim belirtilerinde antihistaminik ve kortizonlu ilaçlar kullanılabilir.

   • Şiddetli alerjik reaksiyonlarda adrenalin otoenjektörü (epinefrin) gerekebilir.

3. Takip ve yeniden değerlendirme:

   • Çoğu çocukta süt alerjisi 3–5 yaşına kadar kendiliğinden düzelir.

   • Doktor kontrolünde tekrarlayan süt yükleme testleri ile tolerans gelişimi izlenir.

4. Dikkat edilmesi gerekenler:

   • Etiketlerde “süt, süt tozu, kazein, whey, laktoalbumin” gibi ifadeler mutlaka kontrol edilmelidir.

   • “Süt izleri içerebilir” uyarısı olan ürünlerden de kaçınılmalıdır.

Erken tanı, doğru diyet planı ve düzenli takip ile süt alerjisi güvenle yönetilebilir; çocuklar sağlıklı büyüme ve gelişme gösterebilir.

Bebek ve Çocuklarda Süt Alerjisinden Korunma Yolları

Süt alerjisini önlemek veya belirtileri azaltmak için şu önlemleri alabilirsiniz:

1. Anne Sütü:
   • Mümkünse, bebeğinizi ilk 6 ay yalnızca anne sütüyle besleyin.
2. Alternatif Besinler:
   • İnek sütü yerine doktorun önerdiği formülleri kullanın.
3. Gıda Etiketlerini Okuyun:
   • Paketli gıdalarda süt içerip içermediğini kontrol edin.
4. Acil Durum Planı:
   • Anafilaksi riski olan çocuklar için bir epinefrin kalemi bulundurun.

Sıkça Sorulan Sorular

1. Süt alerjisi kalıcı mıdır?
Çoğu çocuk, süt alerjisini büyüdükçe aşar. Ancak bu süreç her çocuk için farklılık gösterebilir.

2. Süt alerjisi ile laktoz intoleransı arasındaki fark nedir?
Süt alerjisi bağışıklık sistemiyle ilgiliyken, laktoz intoleransı sindirim sistemiyle ilgilidir.

3. Süt alerjisi başka alerjilere yol açar mı?
Evet, süt alerjileri olan çocuklarda diğer gıda alerjilerinin görülme riski daha yüksektir.

4. Süt alerjisi belirtileri ne kadar sürede geçer?
Belirtiler, süt ve süt ürünlerinin diyetten çıkarılmasından birkaç gün sonra hafifler.

5. Süt alerjisi anne sütüyle beslenen bebeklerde görülür mü?
Evet, anne sütü alan bebeklerde annenin tükettiği süt ürünleri bebeği etkileyebilir.

Sonuç

Bebek ve çocuklarda süt alerjisi, doğru teşhis ve yönetimle kontrol altına alınabilen bir durumdur. Süt ve süt ürünlerinden uzak durmak, alternatif beslenme seçeneklerini kullanmak ve gerektiğinde tıbbi tedavi almak, çocuğunuzun sağlığını korumanıza yardımcı olacaktır.

Uzman Tavsiyesi:
Eğer çocuğunuzda süt alerjileri belirtileri fark ediyorsanız, bir çocuk doktoru veya alerji uzmanına başvurarak doğru teşhis ve tedavi sürecine başlamanız önemlidir. Uzman rehberliğiyle çocuğunuzun diyetini düzenleyebilir ve alerji yönetimini etkili bir şekilde sağlayabilirsiniz.