Kartagener sendromu kalbi sol yerine sağda olan çocuklarda bebekliğinden beri sık öksürük, balgam, ateş şikayeti oluyorsa ve sık sinüzit oluyorsa akla gelmelidir. Kartagener sendromu teşhisi konulan çocuklarda genetik tanı ve tedavinin önemi büyüktür.
Kartagener Sendromu Nedir?
Kartagener sendromu bronşektazi ve tekrarlayan sinüzit ve sol taraftaki organların sağ tarafta olması anlamına gelen situs inversus birlikteliği olan bir durumdur. Kalp sol tarafta olması gerekirken sağ tarafta olması ile Kartagener sendromundan şüphelenilir. Kalbi sağda olan bir kişide akciğerde harabiyet nedeniyle bronşektezi gelişir. Tekrarlayan sinüzit de varsa Kartagener sendromu mutlaka akla gelmelidir.
Otozamal resesif kalıtım gösterir. Yani Kartagener sendromlu çocuğu olan bir aile bir daha çocuk düşünürse %25 oranında yine Kartagener sendromlu çocuğu olma şansı vardır.
Kartagener Sendromu Sıklığı
30 bin doğumdan birinde görülür
Bronşektazi
Bronşektazi gelişmesinin nedeni solunum yollarında mikropların temizlenmesini sağlayan silia denilen yapıların bozukluğu sonucu olur. Mikroplar akciğerlerden temizlenemez ve mikroplar akciğerde yerleşir. Mikroplu salgılar temizlenemez. Tekrarlayan enfeksiyonlar sonucu da bronşlar zarar görür ve bronşektazi gelişir. Bronşlardaki titrek tüylerin fonksiyonun bozuk olup olmadığı burun mukozasından (Konka nazalis inferiordan) alınan biopsinin elektron mikroskopta incelenmesiyle konulur.
Sinüzit
Kartagener sendromlu vakalarında silia denilen salgıların temizlenmesini sağlayan tüylerin hareketinin bozulması sonucu sık tekrarlayan sinüzit de birliktedir
Kartagener sendromunda mutlaka 3 bulgu olmalı mıdır?
Kartagener sendromlu vakaların yarısında 3 bulgu varken yarısında yoktur.
Situs inversus (Solda olması gereken organların sağda olması),
Organların yerleri değişik olan çocukların yaklaşın %15-20’sinde Kartagener sendromu vardır. Yani organların yerleri değişik olan her çocukta Kartagener gelişmeyebilir.
Kartagener sendromu Belirtileri
-Kalp sol taraf yerine sağ taraftadır.
-Akciğerlerde bronşektazi nedeniyle sık sık öksürük, balgam, ateş şikayetleri vardır.
-Sık sık sinüzit olur.
-Sık sık balgamlı öksürük olur.
-Erkeklerde infertilite.
Erkeklerin spermlerin hareketi bozuk olduğu için çoğunlukla infertilite vardır.
Kartagener Sendromu Teşhisi
Kalbi sağda olan bir çocukta sık sık öksürük, balgam şikayeti oluyorsa akciğerler bronşektazi açısından değerlendirilmelidir. Bronşektazisi olan çocuklar silia diskinezisi açısından burundan biopsi alınıp incelenir.
Ultrason
Kalbi sağda olan çocuklarda ultrason çekilerek iç organların yerlerinin ters yerde olup olmadığına bakılır
Nitrik oksit
Kartegener sendromlu çocuklarda nazal ekzele nitrit oksit seviyesi düşüktür. Teşhiste yardımcı olabilir.
Kartegener sendromunda genetik tanı.
Yaklaşık 30’a yakın genetik mutasyon tespit edilmiştir. Gen mutasyonları silia bozukluğu ile ilgilidir.
CCDC114 gene mutasyonu olanlarda fertilite olabilir. Kartagener sendromlu çocuğu olanlar çocuk düşündüğü zaman genetik tanı yapılması önemlidir. Doğum öncesi tanı için önemlidir. %65 gen mutasyonu saptanabilir.
Kartegener Sendromu Tedavisi
Bronşektazisi olan çocukların akciğerlerinde balgam birikmemesi için postural direnaj yapılmalıdır. Bunun için göğüs fizyoterapisi yapılmalıdır. Balgam kültüründe mikrop üreyenlerde antibiyotik verilmelidir.
Yapılması Gereken Aşılar
Kartegener sendromlu çocukların her yıl Eylül veya Ekim ayında grip aşısı olması önemlidir.
Ayrıca pnömokok aşısı da yapılmış olmalıdır.
Balgamda en sık üreyen mikroplar
En sık balgamda üreyen mikroplar H.influenza (%58), S. pneumoniae (%21), S. aureus (%19), P. aeruginosa
(%14) ve E.coli (%10) dur.
Kartegener Sendromunda Cerrahi
Sık kulak iltihabı olanlarda kulak tüpü takılır. Ciddi bronşektazi olan ve cerrahiye uygun olan durumlarda hasar gören bölge cerrahi olarak çıkarılabilir.
Kartegener Sendromunu Hangi Doktorlar takip etmelidir?
Kartegener sendromu olan çocuklar Çocuk Göğüs Hastalıkları uzmanları tarafından izlenmelidir. Akciğerler yakından takip edilmeli ve solunum fonksiyonları belirli aralıklarla takip edilmelidir. Genetik tanı için de genetik bölümünden takip edilmesi özellikle çocuk düşünen aileler için önemlidir.