Alerjik hastalıkların doğru teşhis ve tedavisi için alerji testleri çok önemlidir. Alerji testleri kandan ve ciltten yapılabilmektedir. Alerji testleri son yıllarda gelişmiş ve artık çok daha detaylı testler ile alerjik hastalıkların teşhis ve tedavisi daha kapsamlı yapılmaya başlanmıştır. Alerji testleri sadece hassasiyeti ortaya koyup alerjik hastalığa neden olduğunu göstermez. Alerji testinde hassasiyet saptanmaması da alerjinin olmadığını göstermez.
Alerji Testleri
Alerjik hastalıklar çok sayıda kişiyi etkilemektedir ve alerjisi olan kişi sayısı her geçen gün artış göstermektedir. Alerjiler, değişen şiddetlerde meydana gelir ve hayat kalitesi üzerinde olumsuz bir etki bırakır. Şiddetli sistemik reaksiyonlar ölümcül olabilir. Bu sebeple alerjinin teşhisi ve kontrol altına alınması önem taşımaktadır.
Alerji Testi Nedir?
Alerji testi, kişide alerjik reaksiyona neden olan alerjen maddeyi belirlemek için kullanılan bir dizi test ve yöntemlerdir.
Alerji Testleri Nasıl Yapılır?
Alerji testleri, kan testi ve deri testi olarak yapılır. Testin türüne göre, uygulama ve inceleme metotları değişiklik gösterebilir.
Alerji testleri Kaç Yaşında Yapılır?
Bilinmelidir ki ister gıdalara olsun ister solunumsal nedenlere karşı olsun alerji testleri her yaşta yapılabilir. Ancak alerji testleri genellikle gıdalara karşı yapılacaksa bir iki aylıktan sonra, astım ve alerjik nezle gibi hastalıklar için yapılacaksa 2-3 yaşından sonra yapılması tercih edilmektedir. Bunun nedeni gıda alerjilerinin gebelik sırasında başlaması ve doğum sonrası çok erken belirti vermesinden dolayıdır. Genellikle gıda alerjileri 1 yaşından önce başlar ve besin alerjilerinin çoğu 3 yaşından sonra düzelmektedir. Astım ve alerjik nezle gelişmesi genellikle 2-3 yaşından sonra belirti göstermektedir.
Kaç Çeşit Alerji Testi Vardır?
Alerji testleri kandan ve deriden yapılabilir. Kan ve deri testleri kendi içinde çeşitlilik gösterir. Kandan yapılan alerji testleri; total IgE kan testi, alerjen spesifik IgE testleri, bazofil aktivasyon testi ve moleküler alerji testlerini kapsar. Deriden yapılan alerji testleri; deri prick testi, yama testi ve intradermal testlerini kapsar.
Total IgE Kan Testi
Bu test kişinin alerjik yapısı hakkında kabaca bilgi veren bir testtir. Yüksek çıkması alerjinizin olma ihtimalinin yüksek olduğunu gösterirken mutlaka alerjiniz olduğu anlamına gelmez. Normal veya düşük olması da mutlaka alerjiniz olmadığını göstermez ancak alerji olma ihtimalinin düşük olduğunu gösterir.
Alerjen Spesifik IgE Testi
Bu test, alerjiye neden olan maddelere karşı veya bileşenlerine karşı IgE değerlerini gösteren bir testtir. Deriden yapılan alerji testinin kandan yapılan şekli olarak düşünülebilir.
Bazofil Aktivasyon Testi
Bazofil aktivasyon testi, kandan yapılan ve bazofillerin alerjenle aktivasyonu gösteren testlerdir. Bazofillerin aktivasyonunu göstermek için aktivasyonun göstergesi olan mediatör salınımı değerlendirilir. Mediatör salınımı göstermek için de ya salınan mediatörlerin miktarı ölçülerek artışı saptanır veya mediatör salınımı ile bazofil yüzeyindeki markırların artışı saptanır. Bu test diğer alerji testleri ile saptanamayan alerjenleri tespit etmeyi sağlamanın yanında, teşhis ve tedavide daha detaylı bilgi sağlayan bir yöntemidir. Bu test özellikle ilaç alerjilerinde tercih edilmektedir.
Moleküler Alerji Testi
Moleküler alerji testi, kandan alerjiye neden olan besin, polen, ev tozu mite, arı gibi çeşitli alerjenlere karşı spesifik IgE miktarını ölçerek vücudumuzun hem tüm solunum yolu hem de tüm besin alerjilerini ve alerji seviyesini saptayabilen, aynı zamanda total IgE dediğimiz vücudun alerjik yapısını gösterebilen yeni nesil bir alerji testidir. Nano teknoloji kullanılarak yapılan bu test, bilimselliği kanıtlanmış bir testtir. Biyochip yöntemi kullanılarak yapılan bu test, 300 alerjen ve bileşeni saptayan son derece kapsamlı bir testtir. Alerjenin bileşenini saptayarak alerjinin gerçekliğini ve ciddiyetini de ortaya koyarak çapraz reaksiyonu ekarte eder.
Deri Prick Testi
Deri prick testi, IgE’ye bağlı duyarlılığın varlığını değerlendirmek için yapılan en basit yöntemdir. Deri prick testinde, belirli alerjenler bir lanset yoluyla bireyin cildine yerleştirilir.
Alerjen maddenin yerleştirildiği bölge 15-20 dakika gözlemlenir. Kişinin alerjisi varsa uygulama bölgesinde kabarıklık ve kızarıklık meydana gelir. Deriden yapılan alerji testinin gerek yapılması gerekse değerlendirilmesinin 18 yaşına kadar olan çocuklarda çocuk alerji uzmanları, 18 yaşından büyüklerde yetişkin alerji uzmanlarınca yapılması ve değerlendirilmesi çok önemlidir.
Yama Testi
Gecikmeli tip, hücre aracılı, aşırı duyarlılık reaksiyonları için kullanılır. IgE aracılı alerji ile hiçbir ilgisi yoktur. Daha çok temasa bağlı alerjik hastalıkların teşhisinde kullanılan bir metottur. Metal takılara, kozmetiklere ve implantlara karşı alerjik reaksiyonların teşhis ve tedavisinde kullanılan bir testtir.
İntradermal Test
İntradermal test, cilt içine uygulanan testtir. Başlıca kullanıldığı alerjik hastalıklar ilaç alerjisi ve arı alerjisidir. Cildin içine yapılan bu test epidermal teste göre 1000 kat daha yüksek alerjenin verildiği bir yöntemdir. İntradermal testte, alerjenler (genellikle 0.02 mL), küçük bir bleb üretmek için intradermal olarak küçük iğneler ile enjekte edilir ve değerlendirme, 20 dakika sonrasında kabarıklığın boyutundaki artışa göre yorumlanır. Testte kullanılacak alerjen solüsyonları deri prick testi için kullanılan konsantrasyonlardan daha düşük konsantrasyonda (10-1000 kat veya daha fazla) olmalıdır. İntradermal test öncesinde her zaman negatif ve pozitif kontroller de dahil olmak üzere deri prick test kullanılmalıdır.
Alerjilerin Teşhisinde Moleküler Alerji Testinin Önemi
Moleküler alerji testi, çok az miktarda kan miktarı ile nano teknoloji kullanarak yapılan yeni nesil bir alerji testidir. Testin kapsamlı olması, 300 adet alerjen ve bileşeni saptaması, moleküler alerji testini önemli bir yere taşır. moleküler alerji testinin önemi ise şu şekilde özetlenebilir:
- Tek testle kişinin tüm alerjenleri saptanır,
- Çapraz reaksiyon ortadan kaldırılarak doğru bir alerji testi sağlar,
- Gerçek alerjileri ve çapraz reaksiyona neden olan maddeleri saptayarak daha güçlü ve etkili bir alerji aşısı yapılmasını sağlar,
- Alerjiye neden olan bileşenleri saptayarak; alerjinin şiddeti, ne kadar süre devam edeceği, fırınlamaya karşı ne kadar duyarlı olduğu konusunda da bilgi sağlar.
Alerji Testleri Verimli Midir?
Alerji testleri, kişinin belirtilerine ve mevcut durumuna uygun bir şekilde yapılarak, uzman tarafından yorumlandığında oldukça verimli sonuçlar vermektedir. Alerji testlerinin verimli olmasının koşullarından biri de testin, doğru yerde ve doğru kişiler tarafından yapılmalıdır. Testlerin doğru değerlendirilmesi de yüksek verim alınmasını sağlayan ana koşullardan biridir. Tek başına alerji testi ile alerjik hastalıkların teşhisi konulmamaktadır. Alerji testlerinde pozitiflik çıkması sadece hassasiyeti gösterir. Alerji diyebilmek için saptanan hassasiyetin alerji yaptığının ortaya çıkarılması gerekir. Tam tersi de alerji testlerinde hassasiyet saptanmaması alerji olmadığını göstermez. Alerjiler çok farklı mekanizmalarla oluşmaktadır. Bu nedenle testlerin yorumlanması ve alerjik hastalıkların tanınması çok önemlidir.
Alerji Testleri Teşhiste Etkili Midir?
Alerjik hastalıkların teşhisi oldukça önemlidir. Bazı alerjiler şiddetli olma eğilimi gösterir ve anafilaksi adı verilen bir şok durumuna neden olur. Anafilaksi, kan basıncında ani düşüş, boğazda şişme, solunum yollarının daralması dolayısıyla güçlükle nefes alma gibi belirtilere neden olabilen bir durumdur. Acil tıbbi müdahale gerektiren anafilaksi, müdahale hızlı müdahale edilmediği durumlarda komaya ve hatta ölüme neden olabilir. Alerjilerin ciddi etkilerinin olması, hayat kalitesini düşürmesi ve günlük hayatın seyrini değiştiren etkileri olması sebebi ile doğru teşhisi çok önemlidir. Bu noktada belirtilerin seyrine kişinin genel sağlık durumuna göre uygulanabilecek çeşitli testler vardır. Kişiye uygun olarak yapılan ve uzman tarafından değerlendirilen alerji testleri teşhiste çok önemlidir.
Alerji Testleri Tedaviyi Etkiler Mi?
Alerji testlerinin tedaviye yön verici özelliği de bulunur. Örneğin alerji aşı tedavisi olacak kişilerde moleküler alerji testi tedaviye yön veren sonuçları verir. Aşının içine koyulacak olan bileşenin ve özütün belirlenmesini sağlayarak doğru ve etkili bir alerji aşı tedavisi olanağı sağlar.
Sonuç Olarak Özetleyecek Olursak;
- Alerji testleri, alerjik hastalıkların teşhis ve tedavisi için yapılan testlerdir.
- Alerji testleri her yaşta yapabilmekle birlikte gıda alerjileri için 1-2 aylıktan sonra, solunum alerjileri için 2-3 yaşında yapılması tercih edilir.
- Alerji testlerinin hangisinin yapılacağı alerjik hastalığın türüne göre değişmektedir.
- Alerji testinde hassasiyet saptanması alerji olduğunu göstermez. Alerji testinde hassasiyet saptanmaması da alerji olmadığını göstermez. Alerji testleri tek başına teşhis koydurmaz. Önemli olan klinik belirtilerle birlikte değerlendirilmesi gerekir.
- Alerji testlerinin yapılması ve değerlendirilmesi konusunda eğitimli uzmanlar çocuk alerji ve yetişkin alerji uzmanlarıdır.