Kistik Fibroziste Beslenme Tedavisi
Kistik fibroziste beslenmede önemli noktalar pankreas yetersizliği nedeniyle ortaya çıkan enzim yetersizliğinin yerine konulması, beslenmenin artırılması, kaybedilen tuzun yerine konulması ve bağırsaklarda bozukluk oluşmasının engellenmesidir.
Normal çocuklara göre gerekli kalorinin 1.5 katı kadar daha yüksek olmalıdır. Diyette %45-50 karbonhidrat, %35-40 yağ ve %10-15 protein bulunmalıdır. Protein miktarı önerilen miktarın 1.5 katı olmalıdır. Diyetteki yağın emiliminin kolay olması için orta zincirli yağ asitlerinden zengin diyet önerilmelidir.
Kistik Fibroziste Beslenme Desteği
Kistik fibrozisli hastalar başlangıçta değerlendirilir ve daha sonra pankreas yetersizliğini değerlendirmek için zaman içinde yeniden değerlendirilir. Birçok hasta pankreas enzimlerini içeren kapsüller kullanır. Verilecek enzim dozajı bağırsak hareketinin sıkılığı ve kalitesiyle, kilo alımıyla ve normal vitamin A, D, ve E seviyesi gibi yeterli yağ emiliminin göstergeleriyle tespit edilir.
Bazı vakalarda enzimler beklenen dozdan daha yüksek verilmesine rağmen etkisizdir. Bu duedenum içinde yetersiz bikarbonat sekresyonu nedeniyle olabilir; böyle hastalarda sıklıkla H2-blokerleri veya proton pompa inhibitörlerinin kullanılmasıyla bağırsakta asiditeyi azaltarak enzim aktivitesi için uygun koşul sağlayarak fayda sağlanabilir.
KF’lu hastaların istirahatte enerji gereksinimi yüksektir. Bu kalorik ihtiyaçlar bronşit alevlenmesi sırasında artar. Bundan başka akciğer fonksiyonları beslenme durumuyla direkt olarak koreledir.
Bu nedenlerden dolayı hastalara yüksek kalorili ve yüksek proteinli diyet önerilir. Akciğer hastalığı ilerlerken günlük alması gereken kalorik ihtiyacı hasta alamaz hale gelirse o zaman nazogastrik veya gastrostomi tüpüyle gece beslenmelidir. Gece yüksek kalorili diyet verilmesiyle hastalar günlük kalori alımı 1000-2000 kalori olur.
Pankreatik Enzim Tedavisi:
Kreon bir pankretik enzim kapsülü olup 8000 ünite lipaz, 9000 ünite amilaz, 450 ünite proteaz ve 300 mg pankreas ekstresi içermektedir. KF’li hastalarda pankreas enzimlerinin yetersizliğine ve diyete göre günlük doz ayarlanmaktadır. Önerilen maksimum doz 10.000IU/kg/gün’dür. Kapsüller yemek esnasında veya öncesinde çiğnenmeden bir miktar sıvı ile yutulmalıdır. Enterik kaplı kapsüllerin özellikleri nedeniyle midede 2-3 dakikada açılmakta ve hızla dağılarak mide sıvılarına karışmaktadır. Pankreas enzimleri verilen KF’li hastalarda bu sayede enerji ve protein kaybı önlenmiş olmaktadır.
Probiyotikler:
KF’li hastaların antibiyotik kullanımının fazla olması sebebiyle; bağırsak florasındaki denge bozulmakta ve ishal görülmektedir. Kistik fibrozisli çocukların bağırsaklarında olumlu etkileri olduğu bilinen probiyotik uygulamasıyla ilgili çalışmalar yapılmaktadır. Probiyotik olan Lactobacillus GG’nin, geniş spektrumlu antibiyotik tedavisiyle çocuklarda görülen ishali %75 oranında azalttığı belirtilmiştir. KF’lilerde probiyotik kullanımıyla ilgili çalışmalar devam etmektedir.
Kistik Fibrozisli çocuklarda önerilen vitamin ve mineraller
Enerji: 1.5 katı
Protein: 1.5 kat
Yağ: Enerjinin %45-50’i
Esansiyel yağ asitleri: Total enerjinin %5’i
A vitamini: 2400-3000 mcg
D vitamini: 20 mcg
E vitamini: 100-200 mg
K virtamini: 5 mg(Haftada 2 kez)
B kompleks: 2 kat
C vitamini: 2 kat
Çinko: Normal dozda
Demir: Normal dozda
Kistik Fibroziste Kullanılabilecek Enteral Ürünler
Pediatrik ürünler
Pediasure
Bosorb pedaitric standart
Biosorb pediatric energy
Nutridrip junior
Febrini minimax
Diğer Ürünler
Ensure
Osmolite
Biosorb standart
Ensure plus
Nutridrip Fiber
Tuz replasmanı
Özellikle yaz aylarında ve egzersizle elektrolit kaybının artmasından dolayı, kistik fibrozisli hastalara tuz alımını artırmaları tavsiye edilir. Bebek mamalarına günde bir çay kaşığının 1/4’ü kadar tuz ilave edilmelidir.
Vitamin-Mineral:
Hastalarda yağ emilimiyle ilgili sorunlar olduğu için yağda eriyen vitaminlerin (A, D, E, K vitaminleri) eksiklikleri görülebilmektedir. Bu nedenle hastalara yağda eriyen vitaminlerin ek olarak verilmesi gerekmektedir. A ve E vitamini laboratuvar sonuçlarına göre K vitamini ise pıhtılaşma testlerinin sonuçlarına bakılarak ek olarak verilmektedir. Ayrıca bu hastalarda bağırsaklarda sorunlar olduğu için çeşitli minerallerin yetersiz emilmesi nedeniyle mineral desteğinin yapılması da öneriler arasında yer almaktadır.
Kistik Fibrozisli Hastalar İçin Önerilen Vitaminlerin Besin Kaynakları
Yağda Eriyen Vitaminler
A Vitamini: Yeşil yapraklı sebzeler , havuç, yumurta, kayısı, tereyağı, süt, domates.
D Vitamini: Balık, süt.
E vitamini: Buğday, yağlı tohumlar, baklagiller, tereyağı.
K vitamini: Ispanak, soya, lahana.
Suda Eriyen Vitaminler
B Vitamini: Tahıllar.
C Vitamini: Sebze ve meyveler.
Pankreatik Enzim Tedavisi:
Kreon bir pankretik enzim kapsülü olup 8000 ünite lipaz, 9000 ünite amilaz, 450 ünite proteaz ve 300 mg pankreas ekstresi içermektedir. KF’li hastalarda pankreas enzimlerinin yetersizliğine ve diyete göre günlük doz ayarlanmaktadır. Önerilen maksimum doz 10.000IU/kg/gün’dür. Kapsüller yemek esnasında veya öncesinde çiğnenmeden bir miktar sıvı ile yutulmalıdır. Enterik kaplı kapsüllerin özellikleri nedeniyle midede 2-3 dakikada açılmakta ve hızla dağılarak mide sıvılarına karışmaktadır. Pankreas enzimleri verilen KF’li hastalarda bu sayede enerji ve protein kaybı önlenmiş olmaktadır.
Probiyotikler:
KF’li hastaların antibiyotik kullanımının fazla olması sebebiyle; barsak florasındaki denge bozulmakta ve ishal görülmektedir. Kistik fibrozisli çocukların bağırsaklarında olumlu etkileri olduğu bilinen probiyotik uygulamasıyla ilgili çalışmalar yapılmaktadır. Probiyotik olan Lactobacillus GG’nin, geniş spektrumlu antibiyotik tedavisiyle çocuklarda görülen ishali %75 oranında azalttığı belirtilmiştir. KF’lilerde probiyotik kullanımıyla ilgili çalışmalar devam etmektedir.