Yama testi (Patch test), Tip IV alerji ismini alan Kontakt dermatit teşhisinde kullanılan test yöntemidir. Tip IV alerjiye bağlı kontakt dermatite neden olan alerjenler endüstride kullanılan bazı kimyasallardır. Örneğin deterjan, tekstil, kozmetik vb. Bu test, hastadan alınan hikâye sonucu şüphelenilen alerjik kontakt dermatit şikayetlerine sebep olabilecek maddeleri doğrulamak için uygulanmaktadır. Diğer egzama çeşitleri ve dermatolojik hastalıkların ayırıcı tanısında alerjik kontakt dermatit tanısını ihtimal dışı bırakmak için kullanılmaktadır. Sırt bölgesine uygulanır ve 48 saat sırtta kalır. 48 saat sonunda ve 72. Saat sonunda test değerlendirilir. Bu testin alerji uzmanlarınca yapılması büyük önem taşımaktadır.
Yama testi öncelikle geçmişlerinde test panelindeki bir veya daha fazla maddeye karşı hassasiyet gelişmiş olan hastalar da kontakt dermatit tanısının konulmasında kullanılmaktadır. Yama testin bu hassasiyeti diğer hastalıkların sebebini aramada olasılık dışı bırakmak için kullanılabilir. Ayrıca, iyileşmeyen dermatolojik hastalıkların tespitinde kullanılabilir. Klinik geçmişlerinde kontakt alerji tablosu gösteren vakalar, yama testi ile kontrol edilmelidir.
Her bir test yaması minimum alerjenle cilt üzerinden emilir ve alerjenle cilt üzerinde inflame olmuş bir dermatit oluşturur. Geniş yaygın kontakt dermatit olgusunda, reaksiyonun inflame olmaması için geçmiş ve o anda hassasiyeti artmış olan bölgelere test uygulanmamalıdır, zira bu durum yanlış pozitif test sonucuna sebep olur.
Uyarılar
Bazen yama test panelinin kendisine karşı hassasiyet oluşmaktadır ki bu da uygulandıktan 7 gün sonra ortaya çıkan reaksiyonlardır ve temas hassasiyeti olarak kabul edilir. Tahriş olmuş cilt sendromu dermatit tarafından vücudun diğer bölgelerinde veya kuvvetli pozitif cilt reaksiyonunca tetiklenen bir hiperaktivitedir. Bu bakımdan çoklu pozitif reaksiyon veren hastalarda test sonuçları dikkatlice değerlendirilmelidir. Hangi reaksiyonların yanlış pozitif olduğunu değerlendirmek için daha ileri bir tarihte tekrar test yapmak gereklidir. Nikel sülfat, potasyum dikromat, kobalt klorid, epoksiresin ve thiuram karışımında potansiyel bir karsinojenik bir risk mevcuttur. Ancak alerjenlerin az miktarda olması ve kısa bir temas süresi (48 saat) test ile kanserojen riskin gelişmesi için yeterli sebep oluşturmaz.
Önlemler
Genel: Yama testi bütün yıl boyunca uygulanabilir. Bununla birlikte yaz günlerinde yoğun ter ve test bölgesinin güneşe temas etmesi engellenmesi gerekmektedir. Yama testi sadece üzerinde akne dermatit veya diğer başka sonucu etkileyecek etkenleri olmayan sağlıklı cilt üzerine uygulanmalıdır. Steroidler pozitif reaksiyonu baskıladığı için topikal steroidlerin test bölgesinde veya oral steroidlerin (10 mg prednisolone denk) kullanımı testten en az iki hafta önce kesilmesi gerekmektedir. Eğer şiddetli bir yama testi reaksiyonu oluşursa hasta topikal (yüzeysel) bir kortikosteroid ile veya nadir durumlarda sistemik kortikosteroidler ile tedavi edilebilir.
Hamilelik veya pediatrik kullanım: Test uygulaması hamile, emziren ve yeni doğuran kadınlarda önerilmemektedir.
Test reaksiyonları
Genel: Dermatit aktif fazı esnasında test yapıldığında inflame olmuş bir dermatit gözlemlenebilir. Lokal: Pozitif test reaksiyonu genellikle 1-2 hafta içinde gözden kaybolur. Nadir durumlarda hipopigmentasyon oluşur ve reaksiyonlar bir ay boyunca kalır. Bazen de cerrahi flaster yapışkanı nedeniyle irritasyon oluşur fakat genellikle hızla kaybolur.