Alerjik astım, tekrarlayan öksürük, hışıltı, nefes darlığı ile seyreden bir hava yolu hastalığıdır. Akciğerde hastalığın etkilediği yer bronşlardır. Alerjik astım bazen astım, kronik bronşit, spastik bronşit olarak da adlandırılabilmektedir, hepsi aynı hastalıktır. Çocuklarda astım %10 oranında görülmektedir.
Astım, çocuklarda erken yaşlarda ortaya çıkmaktadır. Çocukların %80’inde 5 yaşına kadar ortaya çıkmaktadır. İstanbul’da yapılan bir çalışma sonucuna göre her 7 çocuktan birinde astım hastalığı görüldüğü ortaya çıkmıştır.
Alerjik astımın belirtilerinden, teşhisinden, tedavisinden önce ‘Alerjik astım nedir?’ sorusunun cevabını verelim öncelikle. Alerjik astımın ne olduğunu astım hastalığı olanlar, astımlı çocuğu olanlar ya da çevresinde astım hastalığı olanlar biliyor. Peki siz biliyor musunuz? Merak etmeyin, şimdi öğreneceksiniz.
Alerjik Astım Belirtileri Nedir?
Astım hastalığını duymuş olabilirsiniz. Astım da nereden çıktı diye düşünüyor da olabilirsiniz. Astım ile alerjik astım arasında ne fark var diye merak ediyor da olabilirsiniz. Bunun cevabı oldukça basit. Kafanızı karıştırmanıza gerek yok. Astım hastalığı bazı hekimler ve aileler tarafından astım olarak adlandırılır. Nedeni ise çocuklarda görülen astım hastalığının %90 nedeninin alerji olmasıdır. Bu nedenle de astım yerine alerjik astım ismi kullanılmaktadır. Alerjik astımın tek adı astım da değil üstelik. Alerjik bronşit ve spastik bronşit de astımın diğer isimlerinden.
Alerjik Astımın Nedenleri Nelerdir?
Astım, kişisel ve çevresel etkenlerin etkileşimi ile ortaya çıkan bir hastalıktır. Hastalığın oluşumunda yaklaşık %60 genetik, %40 kadar çevresel koşulların etkili olduğu kabul edilmektedir.
Alerjik astımın kişisel nedenleri içinde en önemlisi genetiktir. Bunun dışında obezite ve cinsiyet önemli bir risk faktörüdür. 14 yaşından küçük çocuklarda cinsiyetin erkek olması önemli bir risk faktörüdür.
Çevresel nedenler ise ev içi ve ev dışı alerjenler, hava kirliliği, sigara dumanına maruziyet, enfeksiyonlar ve diyet gibi birçok faktör etkili olabilmektedir.
Alerjik Astım Tedavisi Nasıl Yapılmalıdır?
Astımın doğru tedavisi için hastanın bu konuda deneyimli çocuk alerji uzmanı tarafından detaylı bir şekilde değerlendirilmesi, hastalığının şiddetinin ölçülmesi, alerjisi varsa saptanması ve astımın yanında başka alerjik hastalığı varsa onların da tedavi programına alınması gerekmektedir.
Astımda tedavi; eğitim, korunma, ilaç tedavisi ve alerjisi saptanan hastalarda gerekli durumlarda immünoterapi (alerji aşısı) yapılması basamaklarından oluşmaktadır Eğitimde, astımın nasıl bir hastalık olduğu, nelerden korunması gerektiği, bir alerjene duyarlılık saptandı ise bundan kaçınmak için neler yapılması gerektiği anlatılmalıdır.
Astım ilaçlarının kullanımı özellik taşıdığı için bunların çocuğun yaşına göre nasıl kullanacağı, ilaçların yan etkisi konusunda ailelere bu konuda bilgi ve eğitim verilmelidir. İlaçların yanlış kullanımı sık olarak görülmekte ve tedavi başarısızlığının en önemli nedenlerinden birisini oluşturmaktadır.
Astımda kontrol önlemleri çok önemlidir. Hastalığın kontrolü için hastanın duyarlı olduğu alerjenlerden ve tetikleyicilerden kaçınılması önemlidir. Alerjene göre alınan önlemler değişmektedir. Gereksiz önlemler de aileyi strese ve maddi külfete sokabilir. Hangi önlemlerin alınması gerektiği konusunda çocuk alerji uzmanlarından bilgi alınması uygun olacaktır.
Astımlı çocuklarda en önemli tetikleyicilerden birisi viral solunum yolu enfeksiyonlarıdır. Bunun için grip aşısı yapılması, el hijyeni, salgın dönemlerinde kalabalık ortamlardan kaçınılması korunma açısından önemlidir. Bu enfeksiyonların viral olması nedeniyle gereksiz yere antibiyotik kullanılmamalıdır.
Sigara dumanına maruziyetten kaçınılmalı, özellikle ev içinde sigara içilmemelidir. Astımlı çocuklar, kokulara karşı duyarlıdır. Bu nedenle, parfümlerden ve kolonyadan kaçınılmalı, parfümsüz deterjanlarla temizlik yapılmalı ve temizlik malzemelerinin kokusuz olanları tercih edilmelidir.
Hava kirliliğinin yoğun olduğu dönemlerde, dışarıda fazla kalmamaya ve pencerelerin açılmamasına dikkat edilmelidir. Ev içinde de ortama kirli gazlar yayan ısıtıcılar kullanılmamalıdır. Obezite (şişmanlık) hem hormonal hem de solunum yollarına mekanik etki ile astım belirtilerinin ortaya çıkmasında tetikleyici rol oynamaktadır. Bu nedenle çocuğun kilo alımına dikkat edilmelidir. Uygun sporların yapılması teşvik edilmeli, kilo aldırıcı yiyeceklerden kaçınılması ve sağlıklı beslenmeye dikkat edilmelidir.
Alerjik Olmayan Astım Var mı?
Astım çocuklarda %90 alerji nedeniyle görülür ancak alerjik olmayan astım da vardır. Bu nedenle astım, alerjik astım ve alerjik olmayan astım olarak ikiye ayrılır. Alerjik astım ve alerjik olmayan astımın nedenleri farklı olsa da belirtilerinin çoğu aynıdır. Bireyin alerjik olduğu madde ile karşılaşmasıyla tetiklenir. Alerjik olmayan astımda ise böyle bir durum yoktur. Yani alerjik olmayan astımın nedeni alerji değildir.
Örnekle anlatacak olursak;
Alerjik astımlı bir çocuğun polenlere karşı alerjisi var. Bahar mevsiminde alerjik astımlı çocukta polenlerden dolayı öksürük ve nefes sıkışması olur. Alerjik olmayan astımlı çocukta ise polenle karşılaşmasından dolayı bir sorun olmaz. Her iki astımda da bronşlarda aşırı duyarlılık vardır. Bu nedenle her iki durumda da gribal enfeksiyon, sigara dumanı gibi etkenlerde tetiklenme görülmektedir.
Hangi alerjenler alerjik astımda görülür?
Alerjik astıma neden olan en sık alerjenler ev tozu akarları, polenler, küfler ve evcil hayvan tüyleridir. Bu alerjenler hava yolu ile ağız ve burundan girerek burunda ve bronşlarda bozulmalar oluşturarak alerjik astım ve alerjik nezleye neden olurlar.
Hangi doktora gitmeliyiz?
Alerjik astımlı çocukların astım konusunda uzmanlar tarafından teşhis edilip tedavi edilmesi çok önemlidir. Çocuk alerji/immünoloji uzmanları çocuklardaki astım hastalığı konusunda eğitim almış uzmanlardır. Bu nedenle çocuk alerji uzmanları tarafından astımdan şüphelenilen çocukların incelenmesi ve teşhis konulup tedavi edilmesi gerekir.