Hava yollarında aşırı hassasiyet gelişmesine astım diyoruz. Peki hava yollarının aşırı hassaslaşma sının nedenleri neler? Gelin hep birlikte bakalım. İşte Astımın Nedenleri!
Astımın Nedenleri: Genetik
Astımın en önemli nedenlerinden biri genetiktir. Astım kalıtsal bir hastalıktır. Ama bu demek değildir ki ailesinde astım olmayanlar astım olmayacak. Astıma neden olan gen henüz kesin olarak saptanamadığı için kimlerde astım gelişip gelişmeyeceği konusunda test yapılamamaktadır.
Çocuklarda astım riski %10-20 civarındayken, ailesinde alerjik hastalıklar olan çocuklarda %30’a çıkar. Ailede iki kişide alerjik hastalık varsa bu risk %50’ye kadar çıkmaktadır. Çocukta ailede olan alerjik hastalıkla aynı hastalık olacak diye bir şey de yoktur. Yani annede egzama görülürken çocukta gıda alerjisi veya astım görülebilir.
Astımın Çevresel Faktörleri
Astımın tek nedeni genetik diyemeyiz. Aynı zamanda çevresel faktörler de etkiler. Peki bu çevresel faktörler nelerdir?
Alerjenler
Evin içinde bulunan çeşitli alerjenler vardır. Bunlar ev tozu içindeki akarlar, kedi, köpek gibi evcil hayvanların tüyleri veya derinin döküntüleri, hamam böceği dışkıları, duvarda veya gıdaların bekletilmesiyle oluşan küflerdir.
Ev dışında bulunan alerjenler ise ot, çimen, ağaç, hububat (buğday, arpa, mısır, yulaf, çavdar) polenleri, küflerdir.
Evcil hayvan beslemek astımı nasıl etkiler?
Çocuğun doğumundan önce evde kedi varsa alerji gelişimi riski artmıyor. Ancak doğumdan sonra eve gelen kediyle birlikte alerji riskinin arttığı düşünülmektedir. Ancak bu konuya henüz bir netlik gelmemiştir. Bu nedenle kedi köpek gibi tüylü evcil hayvan beslenmesi, astım riski olan ailelere önerilmemektedir.
Enfeksiyonlar
Özellikle virüslerin yani gribal enfeksiyonların astım gelişmesinde önemli olduğu düşünülmektedir. Özellikle respiratuar sinsisyel virüsün (6 ay 2 yaş arasında bronşitin en sık nedenidir) astıma neden olduğu konusunda kanıtlar bulunmaktadır. Gribal enfeksiyonlar astıma neden olabildiği gibi aynı zamanda en önemli tetikleyici nedenlerdir. Astımı tetikleyerek astım atağı yapan nedenlerin %80’i gribal enfeksiyonlardır. Grip deyip geçmemekte fayda var.
Astımın Nedenleri Başında Sigara Geliyor
Sigara dumanına maruz kalmak çocuklarda astım gelişmesine neden olan en belirgin faktörlerdendir. Hamileyken sigara içilmesi veya sigaraya maruz kalınması da astım gelişmesine neden olmaktadır. Sigara astım gelişmesine neden olabildiği gibi astımı tetikleyebilir ve astım krizine neden olabilir. Astım tedavisinin de başarılı olmasını engelleyebilir.
Hava Kirliliği
Hava kirliliğinin astım gelişiminde rolü tartışmalı olmakla birlikte akciğer gelişimini kötü yönde etkilediği ve astımı tetikleyerek astım atağına neden olduğu kesindir.
Batı Tipi Beslenme
Meyve ve sebzenin az tüketilmesi, margarin ve bitkisel yağların fazla tüketilmesi, içinde katkı maddesi bulunan hamburger türü besinlerin fazla tüketilmesi de astım gelişmesine katkıda bulunabilir. Şişmanlık astım gelişmesinde önemli bir risk faktörüdür.
Hijyene Önem Verenlerde Astım Daha Sıktır
İmmün sistemimiz gelişirken TH1 (T hepler 1) ve TH2 (T hepler 2) dengesi önemlidir. Nedir bunlar? TH1 alerjiden koruyan sistemdir ve mikroplarla karşılaştıkça daha baskın hale gelmektedir. TH2 ise alerjiye neden olan immün sistemdir. Doğumdan sonra TH2 hafif baskındır. Ancak bu doğumdan sonra mikroplarla karşılaştıkça TH1 baskın hale gelir ve vücudumuz alerjiden korunmaktadır. Mikroplarla karşılaşmak TH1 baskınlığı sağlarken, genetik yatkınlık, şişmanlık, alerjenlerle temas, sigara dumanına mazuriyet ve 2 yaşına kadar sık antibiyotik kullanma TH2 baskınlığı sağlamaktadır. Yani mikroplarla karşılaşmak TH1’i baskın hale getiriyor ve TH1’de görevi gereği vücudumuzu alerjiden koruyor. Mikropla karşılaşmamız azaldıkça TH1 gücünü yitiriyor ve vücudumuzu alerjiden koruyamıyor.
Çocuğun doğumundan sonra immun sistem gelişirken modern şehirlerde veya ailelerde çevrede daha az mikropla karşılaşmaktadır. Mikroplarla karşılaşsa da hemen antibiyotik başlamaktadır. Bunun sonucunda daha fazla astım gelişmektedir. Mikroplar doğumdan sonra immun sistemin alerjik hastalıklardan koruyacak şekilde gelişmektedir. Daha az mikroplarla karşılaşılırsa ve sık antibiyotik kullanılırsa ve bir de genetik yatkınlık varsa astım gelişmesi ihtimali çok yüksektir.
Köylerde yaşayan çocuklarda da bakteriyel endotosin denilen mikroplarda bulunan bir madde ile daha fazla temasa uğradıkları için daha az astım görülmektedir.
Bu sebeplerden dolayı çocuklarımıza özellikle ilk 2 yaşta gereksiz antibiyotik kullanımından kaçınmalıyız. Bağışıklık sistemlerini kuvvetlendirmeliyiz.
Astımlı çocukların akciğerlerinde aşırı hassasiyet nasıl gelişir?
Astımlı çocukların nefes borularında (çoğunda burunlarında de hassasiyet gelişir) genetik ve çeşitli faktörlerle inflamasyon dediğimiz iltihaplanma vardır. Nefes borularındaki iltihaplanmaya bağlı olarak nefes borularının koruyucu mukoza tabakasında küçük delikler oluşur.
Bu deliklerin olması da alerjenlerin, ve sigara, kirli hava ve gribal enfeksiyonlar gibi tetikleyicilerle daha kolay nefes borularının etkilenmesine neden olur. Bunun dışında bu bölgede nefes borularının daralmasına neden olan mast hücre sayısı da artmaktadır. Bu da aşırı hassasiyete katkıda bulunur. Bunun dışında nefes borularının yapısı da değişmekte ve hassaslığa neden olmaktadır.
Hangi doktora gitmeliyim?
Çocuğunuzda bu tetikleyicilerle karşılaşıldığında astım belirtileri gözlüyorsanız, ailenizde alerjik hastalık varsa bir çocuk alerji uzmanına gitmelisiniz.