Çorbalar, güveçler, makarnalar, pizzalar ve diğer yemekler için sıklıkla kullanılan domates salçası hemen hemen her mutfakta bulunur. Özellikle ülkemizde domates salçasının kullanım alanı son derece geniştir. Her türlü yiyeceğe alerjiniz olabilir, ancak çoğu gıda alerjisi, süt, soya, fındık, balık, kabuklu deniz ürünleri, yumurta ve buğdaydaki proteinlere karşı bir bağışıklık reaksiyonu içerir. Domateslere karşı alerjik tepkiler genellikle hafiftir ancak bazı faktörler reaksiyonu artırarak daha şiddetli ve hatta tehlikeli semptomlara yol açabilir.
Domates Alerjisinin Belirtileri
Meyve ve sebzelere karşı alerjik reaksiyonlar genellikle kaşıntı ve kurdeşen veya ağız çevresinde kızarıklık gibi hafif, ağızla ilgili semptomları içerir. Gıda alerjileri ile ilişkili diğer semptomlar arasında şişmiş dudaklar, dil, yüz veya boğaz; kramp ve mide bulantısı, baş dönmesi veya daha nadiren, anafilaksi adı verilen ciddi ve yaşamı tehdit eden bir reaksiyona neden olur. Anafilaksi belirtileri arasında hava yollarında daralma, hızlı kalp atışı, kan basıncında düşme, baş dönmesi, bayılma, şok ve hatta ölüm sayılabilir. Anafilaktik reaksiyon geçirdiğinizden şüpheleniyorsanız, derhal tıbbi yardım almanız gerekir. Besin alerjisi belirtileri genel olarak alerjen besini tükettikten kısa süre sonra meydana gelebilir.
Domates Alerjileri
Taze domateslerin kabuklarının, posalarının ve tohumlarının birkaç farklı alerjen içerdi bildirilmektedir. Bunlardan biri, lipid transfer proteini veya LTP olarak adlandırılan, pişmiş, ticari olarak hazırlanmış domates salçalarında bulunur. Bu, bazı meyve ve sebzelerin alerjenlerini sıklıkla ortadan kaldıran veya miktarını azaltan pişirme işleminin domateslerdeki alerjenleri tamamen ortadan kaldırmadığı anlamına gelir. Bazı insanların sadece taze domateslere alerjisi varken, LTP alerjenine alerjisi olanlar hem taze hem de pişmiş domateslere alerjisi olabilir. Ayrıca domates ne kadar olgun olursa, domatesteki alerjen konsantrasyonunun o kadar yüksek olduğuna da dikkat etmek gerekir.
Polen-Gıda Alerji Sendromu
Birçok saman nezlesi hastası da bitki bazlı gıdalara alerjik reaksiyonlar yaşar. Polen-gıda alerjisi sendromu olarak adlandırılan bu durumun belirtileri değişkenlik gösterebilir; boğazın şişmesini ve hatta anafilaksiyi içerebilir. Bu, çapraz reaktivite olarak kabul edilir, yani iki protein grubu, hastaların her ikisine de alerjik reaksiyonlar yaşamasına neden olacak kadar ilişkilidir. Fıstık, ragweed polen veya çimen polenine alerjisi olanlar da domateslere tepki verebilir.
Lateks-Meyve Sendromu
Lateks alerjisi olan kişilerin yaklaşık yüzde 30 ila 50’si belirli meyve ve sebzelere de tepki gösteriyor. Bunlar badem, elma, fındık, kavun, papaya, armut, havuç, kereviz, muz, avokado, kestane, kivi, şeftali, patates ve domatesi içerebilir. Bu duruma lateks-meyve sendromu denir. Lateks alerjik reaksiyonları, genellikle maruz kalmaya bağlı bir cilt reaksiyonu ile başlayıp bazen anafilaksiye kadar ilerleyebilir.
Sos veya Salça Alerjileri
Ticari olarak hazırlanmış domates sosuna veya salçasına verilen reaksiyon her zaman domates alerjisini göstermez. İçerik etiketini kontrol edin; bazı domates sosları, özellikle aromalı makarna sosları, en yaygın gıda alerjen kaynaklarından ikisi olan süt veya soyadan elde edilen ürünler içerebilir.
Domates Salçası Alerjisinin Teşhisi
Domates salçası tükettikten sonra herhangi bir alerji belirtisi yaşarsanız bir alerji uzmanına gitmeniz gerekir. Domates salçasında bulunan herhangi bir maddeye ya da doğrudan domatese alerjiniz olabilir. Alerji uzmanınız, alerjiniz olan maddeyi belirlemek için bazı testler kullanabilir. Bu testler, deri prick testi, kan testi ya da moleküler alerji testini içerebilir.
Domates Salçası Alerjisinin Tedavisi
Domateslere alerjiniz varsa, alerji uzmanınız, domatesi ve domates salçası da dahil olmak üzere alerjen besini içeren her türlü besinden kaçınmanızı önerecektir. Paketli bir ürün satın alırken ya da dışarda yemek yerken, yediğiniz yiyeceğin domates salçası içermediğinden emin olmanız gerekir; şüphelendiğiniz ya da içeriğini bilmediğiniz yiyeceği ise yememeniz gerekir. Hafif reaksiyonlar için alerji uzmanınız antihistaminikler veya merhemler önerebilir. Bu ilaçlar, alerjik reaksiyon oluşmasına engel olmaz, sadece belirtilerin iyileşmesine yardımcı olur. Alerjiniz şiddetli olma eğilimindeyse alerji uzmanınız adrenalin oto enjektörü reçete edecektir. Bu enjektör, anafilaksi gibi ciddi ve şiddetli reaksiyonların tedavisinde kullanılması gereken bir ilaçtır.